Przytoczna

Na mapach: 52°34′38,3″N 15°40′45,9″E/52,577306 15,679417

Przytoczna w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Przytoczna (niem. Prittisch[2]) – wieś w Polsce w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, siedziba gminy wiejskiej Przytoczna.

Spis treści

Położenie | edytuj kod

Jezioro Przytoczno

Wieś położona jest w dolinie strumienia Dłuska Struga, pomiędzy jeziorami Przytoczno i Nadolnym, 12 km na wschód od Skwierzyny, przy drodze krajowej nr 24. Znajdują się tutaj przystanek PKS, sklepy, restauracje, bary, warsztaty samochodowe i schronisko turystyczne przy Gminnym Ośrodku Kultury i Sportu. Ze względu na atrakcyjną lokalizację wśród pól uprawnych, lasów i jezior miejscowość posiada walory turystyczne.

Historia | edytuj kod

Historyczny herb miejscowości

Przytoczna istniała już w XIII w. Źródła z 1398 r. wymieniają Jadwigę i Jarochnę z Przetoczna. W 1564 r. osada płaciła dziesięcinę biskupowi poznańskiemu. Wieś szlachecka Przetoczno położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[3]. W 1580 r. właścicielami wsi byli Jadwiga i Stanisław Przetoccy oraz Jan i Abraham Kręscy. Późniejszymi właścicielami byli Brezowie, Zakrzewscy, Bojanowscy i Gliszczyńscy. W 1640 r. istniały tu szkoła i szpital – ufundowany przez dziedziczkę Brezinę. Pod koniec XVIII w. Przytoczna była miasteczkiem, w którym odbywało się 5 jarmarków rocznie. Po II rozbiorze Polski w 1793 r. Przytoczna znalazła się pod panowaniem Prus. W latach 1807-1815 należała do Księstwa Warszawskiego.

W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[4]. Przytoczna należała do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był Brökere[4]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 515 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 58 dymów (domostw)[4]. W skład majątku Przytoczna wchodziły wówczas także: folwark Nowopole (3 domy, 30 osób), Przedni młyn (1 dom, 6 osób), folwark Dębowiec (7 domów, 80 osób), folwark Kwiece (3 domy, 26 osób) oraz kolonia Dębogóra (11 domów, 84 osoby)[4].

U schyłku XIX w. istniały tu 2 kościoły, 2 młyny, 2 szkoły (katolicka i ewangelicka), fabryka syropu i 5 gorzelni. W 1936 r. Przytoczną umieszczono na liście miejscowości wypoczynkowych – kurortów.

W Przytocznej istniały trzy kościoły: katolicki, ewangelicki i nowoapostolski. Pierwszy kościół katolicki powstał przed 1510 r., zniszczony w wyniku pożaru został odbudowany staraniem wojewody kaliskiego Jędrzeja Zakrzewskiego ok. 1740 r. Współczesna neogotycka świątynia pochodzi z lat 1870–1871. Kościół protestancki wzniesiono ok. 1600 r. z drewna, w 1856 r. zbudowano kościół murowany, który w latach 1971–1977 przebudowano na dom kultury.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

Zabytki | edytuj kod

Neogotycki kościół w Przytocznej

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[5]:

  • zespół pałacowy z przełomu XVIII i XIX wieku:
    • pałac – dwór barokowy z drugiej połowy XVIII w., rozbudowany w pierwszej połowie XX w. o piętrowe skrzydło;
    • park przy dworze z połowy XVIII w. o powierzchni 10 ha;
  • dom przy ulicy Dworcowej 24 z XIX wieku.

Inne zabytki:

  • kościół wybudowany w latach 1870–1871 w stylu neogotyckim, w prezbiterium barokowy ołtarz główny i obraz Trójcy Świętej z XIX w.

Wspólnoty wyznaniowe | edytuj kod

Sport | edytuj kod

We wsi swą siedzibę ma Gminny Klub Sportowy Zjednoczeni Przytoczna, założony w 1946 roku, prowadzący jedną sekcję (piłki nożnej mężczyzn). Drużyna seniorów aktualnie występuje w gorzowskiej klasie okręgowej i rozgrywa mecze na Stadionie Sportowym, zlokalizowanym przy ulicy Głównej.

Święto Pomidora | edytuj kod

W sierpniu 2007 zorganizowano w Przytocznej premierową edycję Święta Pomidora. Idea stworzenia lokalnej imprezy pod tą nazwą wiąże się z dominacją tego produktu wśród wszystkich uprawianych w gminie. W ramach drugiej edycji (w 2008), po raz pierwszy odbyła się – wzorowana na słynnej, hiszpańskiej Tomatinie – "bitwa pomidorowa", która z miejsca stała się największą atrakcją święta (za każdym razem ma ona nową aranżację i unikalny scenariusz). Impreza odbywa się corocznie – w ostatni, bądź przedostatni weekend sierpnia – a z lokalnego festynu stała się wydarzeniem przyciągającym wielu turystów i ogólnopolskie media[7].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Wieś Przytoczna w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-07-09]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262)
  3. ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 26.
  4. ↑ a b c d Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 258-259.
  5. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 31. [dostęp 28.1.13].
  6. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2014-06-04] .
  7. ↑ Historia święta pomidora. przytoczna.pl, 26-04-2012. [dostęp 19-08-2015].

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Przytoczna" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy