Rosiczka

Rosiczka w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Droseria broomensis Kwiaty różnych gatunków Drosera capensis Drosera zonaria Owadożerny liść rosiczki okrągłolistnej Rosiczka w Puszczy Augustowskiej Rosiczka okrągłolistna na plaży w okolicach Dueodde, Bornholm Liść rosiczki przylądkowej Liście Drosera fliliformis Kwiaty Drosera Macrantha Rosiczka w laboratorium biologicznym, Centrum Nauki Kopernik. Fot. Robert Kowalewski

Rosiczka (Drosera L.) – rodzaj roślin owadożernych z rodziny rosiczkowatych obejmujący co najmniej 187 gatunków[4]. Występują one na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Antarktydy, przy czym największe zróżnicowanie osiągają w Australii, gdzie rośnie ok. 100 gatunków, poza tym pozostałe rosną w strefie tropikalnej, 18 gatunków występuje w Ameryce Południowej, mniej ich jest na północy – w Europie (także w Polsce) występują tylko trzy gatunki. Gatunki rosiczek rosnące na półkuli północnej należą do sekcji Drosera z podrodzaju Drosera[5][6]. Stanowią charakterystyczny element torfowisk Eurazji, głównie w zasięgu tundry i tajgi[7]. Rośliny te rosną w miejscach bagnistych, często w płytkiej wodzie. Rosiczki wykształcają charakterystyczne liście pułapkowe wyposażone we włoski gruczołowe wydzielające lepką ciecz wabiącą drobne zwierzęta[7][8].

Spis treści

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Byliny, rzadko rośliny jednoroczne, osiągające do 15 cm wysokości[8]. Niektóre gatunki z kłączami i bulwami pod poziomem gruntu. Łodyga bywa bardzo skrócona lub długa, prosta lub wspinająca się[9].
Liście
Skupione w rozetę przyziemną lub wyrastające skrętolegle na łodydze. Blaszka liściowa na brzegach i na górnej powierzchni pokryta jest gruczołkami o budowie trzoneczkowej. Trzoneczki brzeżne są dłuższe od środkowych. Spodnia strona liści jest naga i zielona. Przylistki w dolnej swej części zrastają się z ogonkiem, w górnej są strzępiasto rozcięte[10][11]. Blaszka liściowa często jest rozwidlona i za młodu zwykle zwinięta[8][9].
Kwiaty
Promieniste, zwykle drobne, do 1 cm średnicy (największe osiągają do 5 cm średnicy w przypadku D. cistiflora). Wyrastają pojedynczo oraz mniej lub bardziej licznie w wydłużonych kwiatostanach. Każdy kwiat rozwija się tylko na jeden dzień. Działek kielicha jest 5 i są zrośnięte u nasady. Płatki korony są kształtu odwrotnie jajowatego, które mają barwę białą, różową lub czerwoną. Pręcików także jest od 4 do 5. Pylniki skierowane są na zewnątrz. Zalążnia jest górna, jednokomorowa, powstaje z 2–5 owocolistków. Trwałych szyjek słupka jest zwykle 3 lub 5, w różny sposób złączonych i rozgałęzionych[8][9][10][11].
Owoce
Owocem jest 3-klapowa torebka, zawierająca bardzo drobne i liczne nasiona[8][9]. Nasiona są bielmowe. Łupina nasienna może być luźna bądź ściśle przylega do tkanki odżywczej [10][11].

Biologia i ekologia | edytuj kod

Rosiczki rosną na różnych glebach, w większości kwaśnych, piaszczystych, kamienistych i bagiennych. Owadożerność rekompensuje braki składników odżywczych w ubogich glebach – w szczególności przyswajalnego azotu. Wabią swoje ofiary błyszczącymi kroplami słodkiej cieczy, która jest wydzielana przez włoski porastające powierzchnie liści. Dzięki zawartości barwników antocyjanowych mają one często czerwonawy kolor zwiększający ich atrakcyjność.

Rosiczka jako roślina owadożerna działa aktywnie. Ofiara wchodzi na liść i lepka substancja ją unieruchamia. Powoli pułapka się zamyka. Trwa to około 3 godzin. Wydzielany kwas mrówkowy zaczyna rozpuszczać ciało owada. Uwalniają się dzięki temu cząsteczki białka. To powoduje wydzielenie enzymów proteolitycznych. Miękkie części ciała ofiary zostają strawione, a powstała z nich ciecz – bogata w substancje odżywcze, ulega wchłonięciu przez roślinę. Po strawieniu ofiary liść otwiera się, a pozostałości zwykle są zdmuchiwane przez wiatr. Jeden liść może zwykle kilkukrotnie pełnić funkcję pułapkową[12].

Wszystkie rosnące w Polsce rosiczki są hemikryptofitami[13]. Rosiczki europejskie posiadają wiele adaptacji do przetrwania niekorzystnej pory roku. Zakładają one pąki szczytowe (chronione są okrywą listków nasadowych) w samym środku rozetek, pod koniec okresu wegetacji. Po zimie pączki te dają początek nowym pędom, które intensywnie rosną w górę do takiego momentu, kiedy osiągną powierzchnię wyrośniętej mszystej kępy. Następnie rosiczki wytwarzają rozetki liściowe, a zeszłoroczne, starsze pędy i rozetki ulegają rozkładowi[7].

Występujące w Polsce rosiczki kwitną w okresie letnim, mając w pełni rozwinięte liście. Ich kwiaty są tak ulokowane, aby zapylające je owady nie zostały złapane w pułapki – wyniesione są na stosunkowo długich głąbikach. Samopylne są kwiaty D. rotundifolia. Rosiczki mają tendencję do tworzenia mieszańców, zwykle sterylnych[7].

Systematyka | edytuj kod

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)[2]

Rodzaj należy do rodziny rosiczkowatych, która wraz z kilkoma rodzinami roślin owadożernych tworzy klad bazalny w obrębie rzędu goździkowców (Caryophyllales) należących do dwuliściennych właściwych.

Pozycja rodzaju według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (DilleniidaeTakht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd NepenthanaeTakht. ex Reveal, rząd rosiczkowce (Droserales Griseb.), rodzina rosiczkowate (Droseraceae Salisb.) podrodzina Droseroideae Arn., plemię Drosereae Dumort., rodzaj rosiczka (Drosera L.)[14].

Gatunki flory Polski[15]
Lista gatunków

(z podziałem na trzy podrodzaje i jedenaście sekcji za anglojęzyczną Wikipedią)

Zastosowanie | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ a b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07]  (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-12-08].
  4. ↑ Drosera. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-01-21].
  5. ↑ L.L. Diels L.L., Droseraceae. In Das Pflanzenreich: Regni vegetabilis conspectus. IV. Engler, A. (ed.). Leipzig. 112 ss., 1906 .
  6. ↑ YoshikazuY. Hoshi YoshikazuY. i inni, Tandem Repeat rDNA sequence derived from parents were stably maintained in hexaploids of Drosera spathulata complex (Droseraceae), „Cytologia”, 73 (3), 2008, s. 313-325, DOI: 10.1508/cytologia.73.313 .
  7. ↑ a b c d MateuszM. Cichorek MateuszM., Minimalne wymagania pokarmowe kultur in vitro rosiczek (Drosera sp.), Manuskrypt pracy magisterskiej, 26 września 2017 .
  8. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 97. ISBN 0-333-74890-5.
  9. ↑ a b c d Drosera (ang.). W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-09].
  10. ↑ a b c I.I. Kucowa I.I., Rodzina: Droseraceae, Rosiczkowate. W: W. Szafer, B. Pawłowski (red.). Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. 7. PWN, Warszawa: 17-21., 1955 .
  11. ↑ a b c M.M. Sychowa M.M., K.K. Zarzycki K.K., Nasze rosiczki. Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 24/2: 16-26., 1968 .
  12. ↑ MarekM. Ples MarekM., O rosiczce słów kilka, czyli wyhoduj żywą muchołapkę!, „Biologia w Szkole”, Forum Media Polska Sp. z o.o., 2016, s. 51-56, ISSN 0137-8031 .
  13. ↑ L.L. Rutkowski L.L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 812 ss., 1998 .
  14. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Drosera (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30].
  15. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Rosiczka" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy