Rozchodnik

Rozchodnik w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Narys kwiatowy Rozchodnik okazały Rozchodnik karpacki Rozchodnik oregoński

Rozchodnik (Sedum L.) – rodzaj roślin należący do rodziny gruboszowatych. Według różnych ujęć taksonomicznych należy do niego od ok. 280[3] do ok. 470 gatunków występujących głównie na półkuli północnej[4]. Wiele gatunków to rośliny ozdobne, zazwyczaj sukulenty w naturze rosnące w miejscach suchych – na terenach skalistych i piaszczystych, ale należą tu też gatunki leśne i siedlisk bagiennych[3].

Spis treści

Rozmieszczenie geograficzne | edytuj kod

Rodzaj o zasięgu obejmującym wszystkie kontynenty półkuli północnej. Na kontynentach amerykańskich według jednych źródeł zasięg sięga na południe do Meksyku[3], według innych do Ameryki Południowej[5]. W Afryce rozchodniki rosną w części północnej i wschodniej kontynentu sięgając do Madagaskaru[6].

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Rośliny jednoroczne, dwuletnie i byliny, rzadko półkrzewy, nagie lub owłosione, osiągające od 2 cm do 0,9 m wysokości[6]. W większości są to sukulenty liściowe. Łodyga wzniesiona lub podnosząca się, zwykle rozgałęziona, rzadko gruboszowata[6].
Liście
Ulistnienie skrętoległe, naprzeciwległe lub okółkowe (w okółku po 3–5 liście), liście gruboszowate, płaskie lub wałeczkowate, siedzące lub ogonkowe, czasem u nasady z ostrogą. Osiągają zróżnicowane rozmiary – od 1 mm do 8 cm długości. Blaszka liściowa jest całobrzega, a jej użyłkowanie niemal niewidoczne[6].
Kwiaty
Małe, białe, żółte lub różowe, zebrane w szczytowe podbaldachy. Zazwyczaj pięciokrotne, czasem 3-, 8-, 12-krotne. Działki kielicha zwykle wyraźne, zielone, czasem z ostrogą u nasady[6]. Płatki zwykle gwiazdkowato rozpostarte. pręcików jest zwykle dwa razy więcej od płatków, czasem tyle samo i odpowiednio wyrastają w dwóch lub pojedynczym okółku[5]. Posiadają długie i cienkie nitki. Zalążnie górne[3]. Powstają z owocolistków zwykle w liczbie odpowiadającej liczbie płatków. Zwieńczone są szyjkami słupków różnej długości[5].
Owoce
Wielonasienne, gwiazdkowate mieszki, wzniesione lub rozpostarte[3][5].

Systematyka | edytuj kod

Wiele gatunków tradycyjnie zaliczanych do rodzaju Sedum jest w nowszych ujęciach taksonomicznych wyodrębnianych do osobnych rodzajów (np. Hylotelephium, Phedimus i Rhodiola[7]). Klasyfikacja tego rodzaju wciąż jest przedmiotem badań i dla wielu gatunków i ich grup pozostaje niejasna[6].

Synonimy[7]

Aithales Webb & Berthel., Aizopsis Grulich, Amerosedum Á. Löve & D. Löve, Anacampseros Mill., Asterosedum Grulich, Breitungia Á. Löve & D. Löve, Cepaea Fabr., Chetyson Raf., Clausenellia Á. Löve & D. Löve, Cockerellia (R. T. Clausen & N. W. Uhl) Á. Löve & D. Löve, Congdonia Jeps., Corynephyllum Rose, Etiosedum Á. Löve & D. Löve, Gormania Britton, Helladia M. Král, Hjaltalinia Á. Löve & D. Löve, Keratolepis Rose ex Fröd., Lenophyllum Rose, Leucosedum Fourr., Macrosepalum Regel & Schmalh., Mucizonia (DC.) Batt. & Trab., Oreosedum Grulich, Parvisedum R. T. Clausen, Petrosedum Grulich, Poenosedum Holub, Procrassula Griseb., Pseudorosularia Gurgen., Sedastrum Rose, Sedella Fourr., nom. inval., Spathulata (Boriss.) Á. Löve & D. Löve, Telmissa Fenzl, Tetrorum Rose, Triactina Hook. f. & Thomson

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj Sedum należy do podrodziny Sempervivoideae, rodziny gruboszowatych Crassualaceae, do rzędu skalnicowców (Saxifragales) i wraz z nim do okrytonasiennych[1].

Pozycja według systemu Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce (Saxifragales Dumort.), rodzina gruboszowate (Crassulaceae DC. in Lam. & DC.), podrodzina Sedoideae Endl. ex Walp., plemię Sedeae Fr., podplemię Sedinae Kitt. in A. Rich., rodzaj rozchodnik (Sedum L.)[8].

Gatunki flory Polski[9]
Inne gatunki, głównie uprawiane (wybór)[4]

Nazwy naukowe według The Plant List[10]

Zastosowanie | edytuj kod

Wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, czasami dziczeją i występują w siedliskach naturalnych i półnaturalnych jako efemerofity. Są bardzo łatwe w uprawie, nadają się do obsadzania murków i do ogródków skalnych. Niektóre mniej mrozoodporne gatunki są uprawiane w widnych pomieszczeniach jako rośliny pokojowe.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-07-11].
  2. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
  3. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 109. ISBN 0-333-74890-5.
  4. ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
  5. ↑ a b c d Sedum Linnaeus (ang.). W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-01-23].
  6. ↑ a b c d e f Hideaki Ohba: Sedum Linnaeus (ang.). W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-01-23].
  7. ↑ a b Sedum. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-05-05].
  8. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Sedum (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09].
  9. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  10. ↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
Kontrola autorytatywna (takson):Identyfikatory zewnętrzne:
Na podstawie artykułu: "Rozchodnik" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy