Ruś Włodzimiersko-Suzdalska w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaRuś Włodzimiersko-Suzdalska (ros. Владимиро-Су́здальская Русь) – kraina historyczna w środkowej Rosji, położona w międzyrzeczu Oki i Wołgi. Wspólna nazwa zbiorcza ruskich organizmów politycznych: ziemi rostowskiej (IX-XI wiek), Księstwa Rostowsko-Suzdalskiego (XI-XII wiek), Księstwa Włodzimiersko-Suzdalskiego (XII-XIII wiek) i Wielkiego Księstwa Włodzimierskiego (XIII-XIV wiek).
Od północy graniczy z Rusią Nowogrodzką, Twerską i tzw. Rosyjską Północą, od zachodu ze Smoleńszczyzną i Rusią Wierchowską, od południa z Muromszczyzną, Riazańszczyzną, ewentualnie Zadońszczyzną, od wschodu z Bułgarią Nadwołżańską, ziemią wiacką, Mordowią, Maryjczykami, Udmurucją i Permem. Głównymi ośrodkami politycznymi Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej były kolejno: Rostów (ok. 862-1125), Suzdal (1125-1157) i Włodzimierz (1157-1389).
Ruś Włodzimiersko-Suzdalska odegrała przodującą rolę w formowaniu się państwowości rosyjskiej. Na jej terytorium znajduje się tzw. Złoty Pierścień Rosji - grupa kilkunastu miast o wyjątkowym znaczeniu kulturowym. Po zniszczeniu Kijowa przez Tatarów w roku 1299 oraz przeniesieniu siedziby wielkiego księcia i głowy ruskiego prawosławia do Włodzimierza nad Klaźmą, region ten stał się głównym centrem politycznym i religijnym całej Rusi. Wielki książę włodzimierski posiadał władzę zwierzchnią na pozostałymi księstwami ruskimi. W XIV wieku Wielkie Księstwo Włodzimierskie zostało zjednoczone na drodze unii realnej z Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Ruś Włodzimiersko-Suzdalska jest subregionem Rusi Północno-Wschodniej, regionu historycznego, do którego obok Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej zalicza się także Ruś Riazańsko-Muromską, Smoleńską i Wierchowską. Ruś Północno-Wschodnia jest z kolei częścią Wielkorusi, obejmującej wszystkie rosyjskie terytoria dawnej Rusi Kijowskiej.
Spis treści
Nazewnictwo | edytuj kod
Nazwa „Ruś Włodzimiersko-Suzdalska” pochodzi od nazw miast Włodzimierza i Suzdalu, będących głównymi ośrodkami politycznymi i kulturowymi regionu od XII do końca XIV wieku. W ruskich latopisach oraz dokumentach cerkiewnych i państwowych kraina określana bywa wyłącznie jako: ziemia rostowska, ziemia suzdalska lub Wielkie Księstwo Włodzimierskie. W nowogrodzkich latopisach spotyka się niekiedy dodatkowo nazwę ziemia niżowa. Po wcieleniu całej Rusi Włodzimiersko-Suzdalskiej do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, część tej krainy sporadycznie była nazywana również Rusią Zaleską (Zalesiem). Po raz pierwszy tego terminu użyto pod koniec XIV wieku w Zadońszczyźnie, a po raz drugi i ostatni w Spisie ruskich miast na początku XV wieku. Termin w obu tych źródłach został użyty w odmiennych kontekstach i różnym znaczeniu. W Spisie miast ruskich autor nazywa Zalesiem Ruś Włodzimiersko-Suzdalską łącznie z Pskowem i Nowogrodem Wielkim, ale już bez Tweru. Przypuszcza się, że autor Spisu ruskich miast mógł pochodzić z Kijowa i w ten sposób nazywać całą Ruś znajdującą się za rozległymi lasami briańskimi (patrząc z perspektywy osoby przebywającej w Kijowie) z wyjątkiem Księstwa Twerskiego. Kolejne przykłady użycia nazwy „Zalesie” pochodzą dopiero z XIX i XX wieku. Obecnie rosyjski termin „Zalesie” bywa utożsamiany wyłącznie z okolicami położonymi na wschód od Moskwy: Peresławiem Zaleskim, Włodzimierzem, Suzdalem, Rostowem, Ugliczem, Jurjewem Polskim, Bogolubowem, Jarosławiem i Kostromą.
Historia | edytuj kod
Początkowo stanowiła dzielnicę Rusi Kijowskiej jako ziemia rostowska a następnie Księstwo Rostowsko-Suzdalskie. W 1157 roku Andrzej Bogolubski przeniósł stolicę z Suzdala do Włodzimierza. Do największenia znaczenia księstwa doszło w czasach panowania wielkiego księcia włodzimierskiego Wsiewołoda Wielkie Gniazdo (1176-1212). W 1238 roku Ruś Włodzimiersko-Suzdalska została spustoszona przez Mongołów, którzy zwyciężyli wojska Jerzego Wsiewołodowicza. Sam książę zginął w walce, a kraj uznał zwierzchnictwo Tatarów. W XIII-XIV wieku wielcy książęta włodzimierscy stali się najpotężniejszymi władcami na Rusi północno-wschodniej. W 1328 roku wielki książę włodzimierski Iwan Kalita przeniósł swoją siedzibę do Moskwy, gdzie też 2 lata wcześniej przeniósł swoją siedzibę zwierzchnik prawosławia na Rusi, metropolita Piotr. Wielcy książęta moskiewscy od 1340 roku byli zarówno książętami włodzimierskimi i najpierw obejmowali władzę we Włodzimierzu. W drugiej połowie XIV wieku państwo zostało ostatecznie zjednoczone z Wielkim Księstwem Moskiewskim.
Książęta włodzimiersko-suzdalscy | edytuj kod
Pierwsi książęta (pierwotnie rostowsko-suzdalscy) | edytuj kod
- Jerzy Dołgoruki – książę suzdalski
- Andrzej I Bogolubski – (1168–1174, pierwszy wielki książę włodzimierski)
- Michał Jurijewicz (1174–1176)
- Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1176–1212)
- Jerzy II Wsiewołodowicz (1212–1216)
- Konstanty Wsiewołodowicz (1216–1218)
- Jerzy II Wsiewołodowicz (1218–1238, ponownie)
- Jarosław II Wsiewołodowicz (1238–1246)
- Światosław III (1246–1248)
- Michał Chrobry (1248-1248)
- Andrzej Jarosławicz (1249–1252)
- Aleksander Newski (1252–1263)
- Jarosław III (1264–1271)
- Wasyl Kwasznia (1272–1277)
- Dymitr Aleksandrowicz (1277–1281)
- Andrzej III Aleksandrowicz (1281–1283)
- Dymitr Aleksandrowicz (1283–1294, ponownie)
- Andrzej III Aleksandrowicz (1294–1304, ponownie)
- Michał Twerski (1304–1318)
- Jerzy Moskiewski (1318–1322)
- Dymitr Twerski (1322–1326)
- Aleksander twerski (1326–1327)
- Aleksander Suzdalski (1327-1328)
- Iwan I Kalita (1328–1340)
- Siemion Dumny (1340–1353)
- Iwan II Piękny (1353–1359)
- Dymitr Suzdalski (1359–1362)
- Dymitr Doński (1362-1389)
Bibliografia | edytuj kod
- Ruś Włodzimiersko-Suzdalska, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2010-03-11] .
OryginałEdytujHistoria i autorzy
