Ruda (Ruda Śląska)

Na mapach: 50°18′42″N 18°51′05″E/50,311667 18,851389

Ruda (Ruda Śląska) w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Były Dom Kultury KWK Wawel Bloki mieszkalne w dzielnicy Ruda

Ruda – najstarsza dzielnica Rudy Śląskiej. Według danych z 2006 roku zamieszkiwało 23 134 osób[1]. W latach 1947–1958 samodzielne miasto, odrębne od Nowego Bytomia i Wirku.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Początki | edytuj kod

Pierwsza wzmianka o Rudzie pochodzi z 1295 roku. Jest wtedy wymieniana w Rejestrze ujazdowskim, czyli spisie dóbr biskupstwa wrocławskiego.

Właścicielami wsi byli między innymi: Rudzcy, Gierałtowscy, baron von Stechow, hrabia von Ballestrem. W 1497 roku wzmiankowany jest tu zamek, później przekształcony w rezydencję pałacową.

Huta ołowiu w Rudzie powstała już przed rokiem 1401, natomiast kuźnica żelaza „Ruda” jest wzmiankowana w 1642 r. To właśnie od jej nazwy pochodzi nazwa miejscowości.

Wybudowano tu największą hutę cynku w Europie Wschodniej. Nosiła nazwę „Carlshütte” (Huta Karol), a działała w latach 1816-1908. Obok huty w 1855 r. powstała huta żelaza „Bertha”.

Przed I wojną światową | edytuj kod

W 1770 roku utworzono kopalnie „Brandeburg” (później „Wawel”), była to jedna z pierwszych kopalni węgla kamiennego na Górnym Śląsku. W 1841 r. uruchomiono wydobycie w kopalni „Wolfgang” (później „Walenty”). Obydwie kopalnie połączyły się w jedną w roku 1931. W 1913 roku powstała kolejna kopalnia – „Graf Franz”. W 1916 roku powstała koksownia „Wolfgang” (później „Walenty”). Natomiast rok później powstała elektrownia „Nikolaus” (później „Mikołaj”).

Elektryczne oświetlenie w Rudzie doprowadzono w 1889 r., była to pierwsza wiejska gmina Rzeszy Niemieckiej, gdzie taką instalacje utworzono.

Aptekę otwarto w 1893 r. Szpital zbudowano w latach 1908-1910, jednak musiano go rozebrać w 1935 r. z powodu szkód górniczych. W 1903 r. powstała ochotnicza straż pożarna, która w 1928 r. otrzymała nową remizę.

Pocztę otwarto w 1850 r., natomiast w 1897 r. otrzymała nowy budynek. Dworzec w Rudzie zbudowano w 1866 r. na linii z Wrocławia do Mysłowic.

Pierwszy kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej powstał w latach 1869-1872 według projektu Wachtela. W 1870 r. zbudowano kaplicę, przekształconą w kościół pw. św. Piusa X, także według projektu Wachtela. Kościół pw. św. Józefa zbudowano na wzór rzymskiej bazyliki San Lorenzo di Campo w latach 1901-1904.

W Rudzie zbudowano wiele szkół o różnym poziomie nauczania. Pierwszą szkołę zbudowano w 1844 r. Kolejną wybudowano na kolonii Karol w 1859 r., budynek został zastąpiony w 1870 r. nowym. Szkołę żeńską zbudowano w 1877 r. W 1900 r. zbudowano szkołę na Porębie, w okresie międzywojennym szkoła ta stała na granicy polsko-niemieckiej. W 1904 roku oddano do użytku dwie szkoły: na Kuźnicy i na kolonii Szczęść Boże.

W 1895 roku powstała szkoła średnia. Szkoła dokształcania i gospodarstwa domowego powstała w 1912 r., dzisiaj w jej budynku znajduje się Muzeum Miejskie. W 1914 r. zbudowano szkołę relaną (obecne 1 LO)

Przynależność powiatowa | edytuj kod

Plebiscyt | edytuj kod

W Plebiscycie w roku 1921 padło 6212 głosów za Polską i 4105 za Niemcami. Rudę przyłączono do Polski w roku 1922.

Połączenia miast | edytuj kod

Na mocy ustawy Sejmu Śląskiego z dnia 10 lipca 1939 roku Ruda otrzymała z dniem 1 stycznia 1940 roku status miasta, który z powodu okupacji niemieckiej został wprowadzony dopiero 1 stycznia 1947 roku. Do Rudy przyłączono Godulę, Orzegów i Chebzie. 1 stycznia 1959 roku Ruda wraz z Nowym Bytomiem utworzyły miasto Ruda Śląska.

Do 1946 siedziba wiejskiej gminy Ruda.

Czasy współczesne | edytuj kod

W sierpniu 2019 roku rada miasta Ruda Śląska uchwaliła prezydencki projekt utworzenia w dzielnicy parku kulturowego, tym samym rozpoczynając prace nad jego utworzeniem[2].

Ważniejsze zabytki | edytuj kod

Sanktuarium pw. Świętego Józefa (2018) Zespół zabudowań szybu Franciszek (2018) Kaplica św. Piusa X (2012)

Atrakcje | edytuj kod

Edukacja | edytuj kod

  • Przedszkola:
    • Miejskie Przedszkole nr 7 im. Barbórki
    • Miejskie Przedszkole nr 8
    • Miejskie Przedszkole nr 38 im. Słoneczna Kraina
    • Miejskie Przedszkole nr 40
  • Szkoły Podstawowe:
    • Szkoła Podstawowa nr 3 im. hrabiny Joanny Gryzik von Schaffgotsch
    • Szkoła Podstawowa nr 30 im. Karola Miarki
    • Szkoła Podstawowa nr 41 im. Józefa Wieczorka
  • Gimnazja:
    • Gimnazjum nr 1 im. Adama Mickiewicza
    • Gimnazjum nr 2 im. Wincentego Janasa
    • Gimnazjum nr 3 im. Karola Miarki
  • Szkoły średnie:
    • I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza

Komunikacja | edytuj kod

Autobus linii 39

W dzielnicy Ruda komunikację miejską całkowicie zapewnia ZTM:

Linią tramwajową numer 1 dostaniemy się do dzielnicy Chebzie w tym na tamtejszą pętlę, skąd dojedziemy do innych dzielnic oraz Bytomia i Chorzowa. Tramwajem dojedziemy także do Zabrza i Gliwic. Autobusami dostaniemy się do Bytomia, Zabrza, Gliwic, Chorzowa, Świętochłowic oraz Katowic, a także do wszystkich pozostałych dzielnic miasta.

Poza tym w dzielnicy Ruda znajduje się przystanek kolejowy: Ruda Śląska. Na przystanku zatrzymują się pociągi Koleii Śląskich do Gliwic, Katowic, Zawiercia i Częstochowy.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Tab. 47 Rozkład dysfunkcji w mieście w latach 2003-2006. W: Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Ruda Śląska na lata 2007-2015. Ruda Śląska: Urząd Miasta Ruda Śląska, 2007-09, s. 52.
  2. ↑ BIP Urząd Miasta Ruda Śląska - Dokument, rudaslaska.bip.info.pl [dostęp 2020-08-20] .
Na podstawie artykułu: "Ruda (Ruda Śląska)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy