Skopje

Na mapach: 42°00′N 21°26′E/42,000000 21,433333

Skopje w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Migawki ze Skopja. Akwedukt Justyniana

Skopje[2][3], dawniej też (obecnie niezalecane) Skopie[4] (maced. Скопје, alb. Shkup, serb. Скопље – Skoplje, bułg. Скопие, gr. Σκόπια, tur. Üsküp) – stolica Macedonii Północnej, położona w kotlinie na wschód od Szar Płaniny nad rzeką Wardar, ludność: 509 900 mieszkańców (2018), główny ośrodek gospodarczy i naukowy kraju, węzeł drogowy oraz kolejowy ze stacją Skopje. Na południowy wschód od miasta położony jest międzynarodowy port lotniczy Skopje.

Spis treści

Pochodzenie nazwy miasta | edytuj kod

Obecna nazwa miasta może pochodzić od greckiego słowa σκοπιά – skopia, oznaczającego wojskowe obserwacyjne posterunki wartownicze. Ponadto w pobliżu obecnego miasta położone było antyczne miasto greckie Σκουποί[5], stolica plemienia Dardanów, po grecku alternatywnie zwanego też Σκούποι[6], zniszczone trzęsieniem ziemi w 518 r.[7] Miasto zostało odbudowane dzięki pomocy pochodzącego z tych stron cesarza Justyniana I Wielkiego; zmieniono wtedy jego nazwę na Ιουστινιανή Πρώτη (Pierwsza, najważniejsza dla Justyniana).

Historia | edytuj kod

Obecnie w centrum miasta przy głównym placu (plac Macedonii, mac. Плоштад Македонија) trwa budowa nowego centrum rządowo-kulturalnego. Nad rzeką Wardar wznoszone są nowe budynki (m.in. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Muzeum Archeologiczne), niekiedy nawiązujące do poprzednich obiektów, stojących w tym miejscu do czasu pamiętnego trzęsienia ziemi w 1963 roku. W wyniku realizacji projektu Skopje 2014, wokół placu stanęło wiele pomników nawiązujących do odległej historii (m.in. monumentalny pomnik Aleksandra Macedońskiego oraz pomnik cesarza Justyniana I Wielkiego); prowadzone są również prace renowacyjne starszych obiektów.

Spór o tradycję historyczną | edytuj kod

Skopianie odwołują się do historycznej tradycji starożytnych Makedonów. Znalazło to m.in. wyraz w dawnej nazwie międzynarodowego portu lotniczego „Aleksander Wielki” oraz głównego stadionu sportowego „Filip II”, pomnikach Filipa II (Wojownik) i Aleksandra Wielkiego (Wojownik na koniu), publicznych ekspozycji oryginalnych fragmentów antycznych rzeźb przed najważniejszymi gmachami państwa itp.[9] W związku z powyższym w dziedzinie historii trwał spór międzypaństwowy z Grecją, szczególnie emocjonujący mieszkańców greckiej Macedonii. Ewenementem na skalę światową było także to, że inny międzynarodowy port lotniczy, położony obok greckiego macedońskiego miasta Kawala, także nosi imię „Aleksander Wielki”. W lutym 2018 lotnisko zmieniło nazwę, usuwając z niej patrona Aleksandra Wielkiego, by załagodzić spór z Grecją[10][11], a rok później nazwę zmienił również stadion narodowy, honorując znanego macedońskiego piosenkarza, Toše Proeskiego[12].

Podział administracyjny | edytuj kod

Zabytki i atrakcje turystyczne | edytuj kod

  • Słabo zachowane ruiny antycznego miasta Skup,
  • Akwedukt, według jednych opinii rzymsko-bizantyński z I wieku n.e., rozbudowany w VI wieku n.e. przez Justyniana Wielkiego; według innych źródeł powstały dopiero w czasach tureckich, ewentualnie z użyciem części starszych konstrukcji[13][a],
  • Twierdza Skopsko Kale ze śladami osadnictwa z epok: neolitu i brązu, a także czasów rzymskich i bizantyjskich (obecnie trwają tam badania archeologiczne),
  • Cerkiew św. Pantelejmona w Nerezi na przedmieściach Skopja z 1161 r. z zachowanymi freskami, będącymi wspaniałym przykładem malarstwa bizantyjskiego,
  • Kamienny średniowieczny most na rzece Wardar,
  • Cerkiew św. Nikity z XIV wieku,
  • Architektura z okresu panowania tureckiego (łaźnie, zajazdy, meczety – głównie z XV wieku) w muzułmańskiej części miasta,
  • Cerkiew Przemienienia Pańskiego z XVII-XIX wieku,
  • Synagoga Beit Jakow.

Nazwa w języku polskim | edytuj kod

Nazwa miasta Skopje jest w języku polskim rodzaju nijakiego i odmienia się jak słońce, np. Byłem w Skopju. Jedziemy do Skopja lub pozostaje nieodmieniona, np. Byłem w Skopje. Jedziemy do Skopje[14].

Miasta partnerskie | edytuj kod

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[15][16][17][18].

Zobacz też | edytuj kod

Uwagi | edytuj kod

  1. ↑ W pierwszym okresie swego pobytu w Europie, Turcy osmańscy chętnie korzystali z gotowych do realizacji projektów, rzymskich lub bizantyjskich. Przykład akweduktu w Kawali, klasyfikowanego jako rzymski, mimo jego tureckiej realizacji.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Republic of North Macedonia: Statistical Regions [dostęp 2020-11-15] .
  2. ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG) Nazwy państw świata, ich stolic i mieszkańców, 2007 Wykaz w formacie PDF, s. 26.
  3. ↑ Protokół z IV, V i VI posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski, które odbyły się w dniu 20 lutego, 13 marca i 17 kwietnia 2002 roku, s. 4 [1].
  4. ↑ Włodzimierz Pianka, Zuzanna Topolińska, Božidar Vidoeski Słownik macedońsko-polski i polsko-macedoński, wydawcy: PWN i Knigoizdatelstvo „Makedonska kniga”, Warszawa – Skopje 1990 r.
  5. ↑ Σκουποί czyta się po grecku podobnie, jak łacińskie „Scupi”.
  6. ↑ Za Akademickim Słownikiem j. Greckiego.
  7. ↑ Jakim T. Petrovski. "Damaging Effects of July 26, 1963 Skopje Earthquake" (PDF). Meseisforum. Retrieved 27 February 2011.
  8. ↑ Kathryn Spink: Matka Teresa. Autoryzowana biografia. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2001. ISBN 83-88615-22-X. Cytat: Tak obojętnie podchodziła do chronologii swojego życia i faktycznie tak daleko była od chęci czytania tego, co o niej pisano, że przez wiele lat, a zatem także w wielu książkach błędnie podawano jako datę jej urodzenia 27 sierpnia 1910 r. Ta sama figuruje nawet w rejestrze (...) Zgromadzenia Sióstr Loretanek w Indiach. Tymczasem jak wyznała Eileen Egan, (...) była to data chrztu..
  9. ↑ Artykuł w „The Christian Science Monitor” 2,300 years later, ‘Alexander-mania’ grips Macedonia ; Artykuł w Der Spiegel (ang.) „Which Macedonia Was Alexander the Great From?”.
  10. ↑ Macedonia zmieniła nazwę lotniska (pol.). tvn24.pl, 2018-02-25. [dostęp 2018-02-25].
  11. ↑ Натписот „Александар Велики“ заминува од зградата на скопскиот аеродром (mac.). mkd.mk, 2018-02-24. [dostęp 2018-02-25].
  12. ↑ HubertH. Zdankiewicz HubertH., Euro 2020. Zobacz stadion w Skopje, na którym Polska zagra z Macedonią, Nowiny, 6 czerwca 2019 [dostęp 2021-02-05]  (pol.).
  13. ↑ Adamczak S., Firlej-Adamczyk K., Bzowski K., Gołębiowski Ł.: Czarnogóra, Serbia, Macedonia, Kosowo i Albania. Praktyczny przewodnik. Bielsko-Biała: Pascal, 2011, s. 388. ISBN 978-83-7513-904-4.
  14. ↑ Protokół 74. posiedzenia Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, które odbyło się 7 listopada 2012 roku [dostęp 2019-11-25] .
  15. ↑ http://www.skopje.gov.mk/EN/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=69.
  16. ↑ http://web.archive.org/web/20090114033014/http://www.ankara-bel.gov.tr/AbbSayfalari/hizmet_birimleri/dis_dairesi_baskanligi/avrupa_gunu_kutlamasi.aspx
  17. ↑ http://www.sarajevo.ba/en/stream.php?kat=160.
  18. ↑ Сител Телевизија

Linki zewnętrzne | edytuj kod

  • Skrót historii regionu Macedonii i Republiki Macedonii.
Kontrola autorytatywna (stolica):
Na podstawie artykułu: "Skopje" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy