Standardowy język mandaryński w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Słownik -polski, polsko-chiński standardowy online Tony w standardowym języku mandaryńskim
Standardowy język mandaryński (nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim) – oficjalny standard mówionego języka chińskiego, używany jako język urzędowy w Chińskiej Republice Ludowej, Republice Chińskiej, jeden z czterech oficjalnych języków Singapuru, a także jeden z sześciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Faktycznie jest tylko jednym z języków mandaryńskich. Oparty jest na dialekcie pekińskim, ale nie jest z nim tożsamy. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua (chiń. upr. 普通话; chiń. trad. 普通話; pinyin: pǔtōnghuà; dosł. „mowa powszechna”), na Tajwanie – guoyu (chiń. upr. 国语; chiń. trad. 國語; pinyin: guóyǔ; dosł. „język państwowy”), w Singapurze – huayu (chiń. upr. 标准华语; chiń. trad. 標準華語,; pinyin: biāozhǔn huáyǔ; dosł. „standardowy język chiński”).
Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako lingua franca biurokracji. Stąd też pochodzi określenie „mandaryński”, będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – „mowa urzędników”, czyli mandarynów, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii Ming był nią Pekin – był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).
Spis treści
Fonetyka | edytuj kod
Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim
¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa ʐ
W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:
/a/ (z alofonem ɑ), /e/ (z alofonem ɛ), /o/ (z alofonem ɔ), /ə/ (z alofonem ɤ), /ɨ/ (z alofonami z̩ i ʐ̩), /i/, /u/ ( z alofonem ʊ) i /y/.
W języku mandaryńskim istnieją 4 tony:
- wysoki (陰平/阴平/yīnpíng) – kontur 55
- wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
- opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 214
- opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51
Typologia | edytuj kod
Klasyfikacja typologiczna standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do języków analitycznych (izolujących), ponieważ – podobnie jak w klasycznym języku chińskim o funkcji gramatycznej i składniowej danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, niemające samodzielnego znaczenia (tzw. partykuły strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy języka aglutynacyjnego, m.in. funkcjonują w nim przyrostki, mogące – na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi „pustymi” leksykalnie wyrazami – decydować o funkcji wyrazu.
Przykład budowy zdania | edytuj kod
我的朋友们都要吃鸡蛋。
Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.
Ja possessivus przyjaciel+l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).
Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.
W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = „ja”) tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego „mój”. Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.
Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = „przyjaciel”). Brak jest fleksji. Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.
Podstawowe zwroty | edytuj kod
- 你好 - Nǐ hǎo – Witaj
- 我叫 - Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
- 我的名字是 - Wǒ de míngzì shì [tu wstawić swoje imię] - Mam na imię [tu wstawić swoje imię]
- 你叫什么名字 - Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?
- 谢谢 - Xièxiè – Dziękuję.
- 很高兴认识你 - Hěn gāoxìng rènshí nǐ - Miło mi Cię poznać.
- 再见 - Zàijiàn - Do widzenia.
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
Linki zewnętrzne | edytuj kod
OryginałEdytujHistoria i autorzy
