Styl (językoznawstwo)

Styl (językoznawstwo) w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Styl językowy – relacja między znaczeniem tekstu a formą wyrażenia tego sensu za pomocą środków językowych, zmieniającą swoje ukształtowanie w zależności od kontekstu społecznego lub zamysłu ekspresywnego[1][2]. Ukształtowanie to wynika z celowego doboru jednostek językowych dostępnych w danej odmianie języka, ujawnia się przede wszystkim w warstwie leksykalnej i frazeologicznej, choć możliwe są również zmiany w wymowie, fleksji, składni, a także w zewnętrznej szacie ortograficznej[3]. Funkcjonalne zróżnicowanie stylistyczne jest charakterystyczną cechą języków standardowych (ogólnonarodowych), obejmujących swoim zasięgiem wszelkie dziedziny życia[4].

Styl stanowi związek między formą oznaczającą a treścią oznaczaną wypowiedzenia, czyli według nazewnictwa Noama Chomsky’ego napięcie między strukturą głęboką a strukturą powierzchniową danego tekstu.

Dyscypliną zajmującą się stylami językowymi jest stylistyka[5].

Podział stylów | edytuj kod

Klasyfikacja stylów może opierać się na różnych kryteriach. Przedstawiciele praskiej szkoły strukturalistycznej wypracowali teorię stylów funkcjonalnych (języków funkcjonalnych), wyodrębnianych ze względu na funkcję wypowiedzi[1][6].

Do stylów funkcjonalnych (użytkowych) zalicza się:

W praktyce teksty mogą występować w formach mieszanych, a precyzyjne rozgraniczenie stylów funkcjonalnych nie zawsze jest możliwe[5]. Tworzą one kontinuum[7].

Istnieją także inne, nieterminologiczne lub doraźne sposoby wydzielania stylów językowych. W literaturze spotykane są również takie pojęcia, jak: styl prosty, styl neutralny, styl książkowy czy styl makaroniczny[6][1].

Według jednej z koncepcji styl można również podzielić na subiektywny i obiektywny. Styl obiektywny, oparty na pewnych normach stylistycznych, obejmuje zarówno środki wydzielone na podstawie adresata, sytuacji, kontaktu itp. (np. styl pisany/mówiony, oficjalny/nieoficjalny), jak i wzorce wydzielone pod względem funkcjonalnym. Styl subiektywny (autorski) ma natomiast charakter indywidualny i nienormowany; opiera się środkach wybieranych przez autora w sposób mniej lub bardziej konsekwentny[5].

Styl właściwy dla pojedynczej osoby zwany jest idiolektem[3].

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c KazimierzK. Polański KazimierzK. (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 567–568, ISBN 83-04-04445-5 .
  2. ↑ MichalM. Křístek MichalM., STYL, [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017  (cz.).
  3. ↑ a b JerzyJ. Podracki JerzyJ., Język pisany w wypowiedziach ustnych, [w:] TomaszT. Bereda, MariaM. Dolacka-Gasparska (red.), Językowy przekaz medialny, Warszawa: Polskie Radio, 2014, s. 65–70, ISBN 978-83-933128-9-4, OCLC 947168480 .
  4. ↑ SnježanaS. Kordić SnježanaS., Jezik i nacionalizam, Zagrzeb: Durieux, 2010 (Rotulus Universitas), s. 70, 73–74, DOI: 10.2139/ssrn.3467646, ISBN 978-953-188-311-5, LCCN 2011520778, OCLC 729837512, OL: 15270636W [dostęp 2018-11-08]  (serb.-chorw.).
  5. ↑ a b c FrantišekF. Čermák FrantišekF., Jazyk a jazykověda: přehled a slovníky, wyd. 4, Praga 2011, s. 100, ISBN 978-80-246-2360-3, OCLC 878145746  (cz.).
  6. ↑ a b GabdołłaG. Kalijew GabdołłaG., Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі, Ałmaty: Сөздік-Словарь, 2005, s. 357, 390, ISBN 9965-409-88-9  (kaz.).
  7. ↑ JiříJ. Černý JiříJ., Dějiny lingvistiky, Ołomuniec: Votobia, 1996, s. 395, ISBN 80-85885-96-4, OCLC 37391292  (cz.).
Kontrola autorytatywna (languoid):
Na podstawie artykułu: "Styl (językoznawstwo)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy