Tim Roth

Tim Roth w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Tim Roth, właściwie Timothy Simon Smith[1][2] (ur. 14 maja 1961 w Londynie[3]) – angielski aktor, producent i reżyser[4]. Sławę przyniosły mu role w filmach Quentina Tarantino – Wściekłe psy i Pulp Fiction. Częściej niż w wielkich hollywoodzkich produkcjach można go zobaczyć w filmach niezależnych i europejskich. W 1995 został nominowany do Oscara dla aktora drugoplanowego za rolę Archibalda Cunninghama w obrazie Rob Roy[4].

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Wczesne lata | edytuj kod

Urodził się w Dulwich w Londynie jako syn Anny – malarki oraz nauczycielki i Erniego – dziennikarza pracującego na Fleet Street[5][6][7], członka brytyjskiej partii komunistycznej, aż do lat 70., gdy wybuchł w niej skandal seksualny[8]. Jego ojciec urodził się pod nazwiskiem Smith w Sheepshead Bay, dzielnicy Brooklyn, w Nowym Jorku, w brytyjskiej rodzinie imigrantów irlandzkich przodków; w 1940 zmienił swoje nazwisko na „Roth”, częściowo na znak solidarności z ofiarami Holocaustu[9].

Uczęszczał do Strand School w Tulse Hill i Dick Sheppard Comprensive School[10]. Już we wczesnym dzieciństwie wykazywał talent artystyczny, więc jego matka zapisała go na Wydział Rzeźby londyńskiej Camberwell School of Art[11].

W 2009 roku w wywiadzie dla brytyjskiego dziennika „The Guardian” wyznał, że w dzieciństwie był molestowany przez swojego dziadka, którego wcześniej ofiarą padł także ojciec Tima[12][13][14].

Kariera | edytuj kod

Na scenie Abbey Theatre występował w sztuce Easter jako Benjamin. Po występie w musicalu Donalda Swanna i Aleca Davisona The Yeast Factory (1979) w Cockpit Theater, zagrał Kasjusza w szekspirowskim Otello (od 22 lipca do 2 sierpnia 1980) w The Oval House Theatre, Dereka w Cecila Taylora Szczęśliwe kłamstwa (Happy Lies, 1981) w Albany Theatre i syna w sztuce Jeana Geneta Parawany (1982) w Citizens Theatre w Glasgow, a następnie związał się z grupą teatralną Royal Court Theatre (1984)[15].

Po raz pierwszy pojawił się na małym ekranie jako szesnastoletni skinhead Trevor w telewizyjnym dramacie kryminalnym Produkcja brytyjska (Made in Britain, 1982)[16]. Za swój debiut kinowy jako Myron w dramacie kryminalnym Stephena Frearsa Wykonać wyrok (The Hit, 1984) był nominowany do nagrody BAFTA. Zyskał większą uwagę jako Mitchel w dramacie Petera Greenawaya Kucharz, złodziej, jego żona i jej kochanek (The Cook the Thief His Wife & Her Lover, 1989) u boku Helen Mirren, Michaela Gambona i Richarda Bohringera. Zagrał postać Vincenta van Gogha w dramacie Roberta Altmana Vincent i Theo (Vincent & Theo, 1990). W komediodramacie Toma Stopparda Rosencrantz i Guildenstern nie żyją (Rosencrantz & Guildenstern Are Dead, 1990) z Gary Oldmanem i Richardem Dreyfussem wystąpił w szekspirowskiej roli Gildensterna.

Później zdobył międzynarodowe uznanie występując w filmach Quentina Tarantino – Wściekłe psy (Reservoir Dogs, 1992) jako pan Orange – Freddy Newandyke, Pulp Fiction (1994) jako Pumpkin – Ringo i Cztery pokoje (Four Rooms, 1995) jako Ted, obsługa hotelu. Za kreację Archibalda Cunninghama w melodramacie historycznym Michaela Catona-Jonesa Rob Roy (1995) z Liamem Neesonem zdobył nominację do Oscara, Złotego Globu i Saturna dla najlepszego aktora drugoplanowego i został uhonorowany nagrodą BAFTA dla najlepszego aktora w roli drugoplanowej oraz KCFCC (Kansas City Film Critics Circle) w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy.

Debiutował jako reżyser dramatem Strefa wojny (The War Zone, 1999) z udziałem Raya Winstone’a, Tildy Swinton i Colina Farrella, a za swój debiut otrzymał liczne nagrody, w tym C.I.C.A.E. Award na 49. MFF w Berlinie. Jego rola małpy - generała Thade w Planeta małp (Planet of the Apes, 2001) była nominowana do nagrody Saturna i MTV Movie Award jako najlepszy czarny charakter. W 2008 na Giffoni Film Festival odebrał nagrodę im. François Truffauta.

Przewodniczył jury Złotej Kamery na 57. MFF w Cannes (2004) oraz jury sekcji "Un Certain Regard" na 65. MFF w Cannes (2012). Zasiadał również w jury konkursu głównego na 59. MFF w Cannes (2006) oraz na 71. MFF w Wenecji (2014).

Aktor był też brany pod uwagę do roli Severusa Snape w serii filmów „Harry Potter”[17].

Życie prywatne | edytuj kod

Ze związku z Lori Baker ma syna Jacka (ur. 1983). Zamieszkał w Los Angeles. 25 stycznia 1993 poślubił projektantkę mody Nikki Butler[18][19][20]. Mają dwóch synów Timothy’ego (ur. 1995) i Cormaca (ur. 1996).

Stał się kibicem Manchesteru United[21].

Filmografia | edytuj kod

Filmy fabularne | edytuj kod

Filmy TV | edytuj kod

  • 1982: Produkcja brytyjska (Made in Britain) jako skinhead Trevor
  • 1984: Tymczasem (Meantime) jako Colin
  • 1985: Strzały w Stonygates (Murder with Mirrors) jako Edgar Lawson
  • 1987: Metamorfozy (Metamorphosis) jako Gregor Samsa
  • 1988: Coppers
  • 1989: Ścieżka (Knuckle) jako Curly Delafield
  • 1990: Yellowbacks jako Peter Pike
  • 1993: Jądro ciemności (Heart of Darkness) jako Marlow
  • 2006: Tsunami: Po katastrofie (Tsunami: The Aftermath) jako Nick Fraser

Seriale TV | edytuj kod

  • 1983: Nie koniecznie wiadomości (Not Necessarily the News) jako gej
  • 1984: Drogowa ambicja (Driving Ambition) jako Baz
  • 1986: Król getta (King of the Ghetto) jako Matthew Long
  • 1989: Świetny romans (A Fine Romance) jako Jaguar
  • 1991: Opowieści z krypty (Tales from the Crypt) jako Jack Craig
  • 2009: Magia kłamstwa jako dr Cal Lightman
  • 2017: Gwiazda szeryfa jako Jim Worth
  • 2017: Twin Peaks jako Gary „Hutch” Hutchens

Filmy krótkometrażowe | edytuj kod

  • 1988: Do dwóch razy sztuka (Twice Upon a Time)

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Tim Roth (fr.). AlloCiné. [dostęp 2016-12-06].
  2. ↑ Tim Roth - Sztárlexikon (węg.). Starity.hu. [dostęp 2016-12-06].
  3. ↑ Tim Roth (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-12-06].
  4. ↑ a b Tim Roth (hiszp.). SensaCine.com. [dostęp 2016-12-06].
  5. ↑ Tim Roth Biography (1961–) (ang.). Film Reference. [dostęp 2016-12-06].
  6. ↑ Amy Raphael: Tim Roth interview (ang.). „Esquire”. [dostęp 2016-12-06].
  7. ↑ Alex Simon (2009-03-05): Tim Roth: The Hollywood Interview (ang.). The Hollywood Interview. [dostęp 2016-12-06].
  8. ↑ Tim Roth What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2019-12-06].
  9. ↑ Tim Roth (ang.). Listal. [dostęp 2016-12-06].
  10. ↑ Tim Roth - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2016-12-06].
  11. ↑ Tim Roth (wł.). MYmovies.it. [dostęp 2016-12-06].
  12. ↑ Rory Carroll (2016-12-04): Tim Roth: ‘If you neglect the working class for so long, they will rebel against you’ (ang.). „The Guardian”. [dostęp 2016-12-05].
  13. ↑ Mike Miller (2016-12-05): Tim Roth Reveals His Grandfather Abused Him and His Father (ang.). „People”. [dostęp 2016-12-06].
  14. ↑ Jj Nattrass (2016-12-06): Tim Roth reveals he was abused by his grandfather as a child (ang.). „Daily Mail”. [dostęp 2016-12-05].
  15. ↑ Tim Roth (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2016-12-06].
  16. ↑ Tim Roth (ang.). AllMovie. [dostęp 2016-12-06].
  17. ↑ 10 Actors Who Were Almost Cast in Harry Potter, popsugar.co.uk, autor: Becky Kirsch, [dostęp:] 3 czerwca 2020
  18. ↑ Tim Roth și Nikki Butler (rum.). CinemaRx.ro. [dostęp 2016-12-06].
  19. ↑ Nikki Butler and Tim Roth - Dating (ang.). FamousFix. [dostęp 2016-12-06].
  20. ↑ Anne Thompson (1995-06-30): Catching up with Tim Roth (ang.). EW.com. [dostęp 2016-12-06].
  21. ↑ Pomarańczowy otworzył mi drzwi, „Dziennik. Kultura”, 4 kwietnia 2008

Bibliografia | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Tim Roth" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy