Tojad niski

Tojad niski w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Tojad niski, t. bukowiński, t. tauryjski (Aconitum bucovinense Zapał.) – gatunek (w niektórych ujęciach systematycznych podgatunek) rośliny z rodziny jaskrowatych[3]. Takson rodzimy, w Polsce uznany za wymierający[4].

Spis treści

Rozmieszczenie geograficzne | edytuj kod

Występuje tylko w Karpatach Południowych i Wschodnich. W Karpatach Południowych występuje w Górach Fogaraskich, górach Bucegi, Górach Sybińskich, Piatra Craiului, Retezat oraz w Bihorze. W Karpatach Wschodnich występuje w Bieszczadach, w Czarnohorze, w Karpatach Marmaroskich, Gorganach, na Świdowcu, na Połoninach Hryniawskich, w Górach Bystrzyckich, Górach Czywczyńskich, Górach Rodniańskich i na Bukowinie. W Polsce występuje tylko w Bieszczadach Zachodnich. Znane są tutaj tylko cztery jego stanowiska: na Haliczu 1260 m n.p.m.), Hnatowym Berdzie (1150 m), na Połoninie Caryńskiej (1220 m) i na Połoninie Wetlińskiej[5].

Morfologia | edytuj kod

Łodyga
Wzniesiona.
Liście
Łodygowe są 3-5-dzielne, złożone z lancetowatych odcinków. Podkwiatki obustronnie owłosione, równowąskie do jajowato-lancetowatych[5].
Kwiaty
Zebrane w wyprostowaną wiechę o sterczących ku górze, owłosionych szypułkach. Kielich ciemnoniebieski, gęsto owłosiony (włoski proste i gruczołowate). Płatki korony przekształcone w główkowate miodniki (czasem odgięte w tył), ostrogi miodników główkowate i zakrzywione. W każdym kwiatku 3 nagie lub owłosione na grzbiecie słupki[5].
Nasiona
Czterościenne, o powierzchni gładkiej lub niewyraźnie, poprzecznie pomarszczonej[5].

Biologia i ekologia | edytuj kod

Bylina, hemikryptofit, oreofit. Rośnie na półkach i w szczelinach skalnych, w ziołoroślach i zaroślach. Kwitnie od lipca do sierpnia. Liczba chromosomów 2n=32[5].

Zagrożenia i ochrona | edytuj kod

Roślina podlega w Polsce ochronie ścisłej. Kategorie zagrożenia taksonu:

  • Kategoria zagrożenia w Polsce według CzK (2001 r.): EN – zagrożony (endangered); 2014 r.: CR – krytycznie zagrożony[6]
  • Kategoria zagrożenia w Polsce według CzL (2006): E – wymierający, krytycznie zagrożony; 2016: CR[7]

Wszystkie dziko rosnące w Polsce okazy znajdują się na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego (BPN). Jest też uprawiany w ogrodach botanicznych w Warszawie-Powsinie i w Krakowie. Wyhodowano rezerwową populację w eksperymentalnym ogródku BPN w Suchych Rzekach, po czym reintrodukowano ją na Połoninie Caryńskiej[5].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-07].
  2. ↑ a b The Plant List. [dostęp 2012-05-06].
  3. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  4. ↑ Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  5. ↑ a b c d e f Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  6. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  7. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Tojad niski" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy