Tułowice

Na mapach: 50°35′57″N 17°38′56″E/50,599167 17,648889

Tułowice w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Tułowice (niem. Tillowitz) – miasto w Polsce położone w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Tułowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na Równinie Niemodlińskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nie rzeka Ścinawa Niemodlińska.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa opolskiego.

Według danych na 31 grudnia 2019 miasto było zamieszkane przez 4027 osób[1].

Spis treści

Geografia | edytuj kod

Położenie | edytuj kod

Miasto jest położone w południowo-zachodniej Polsce, w centrum województwa opolskiego, około 28 km od granicy z Czechami. Miejscowość dzieli 6,5 kilometra od Niemodlina, a 28 km od Opola. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 405 relacji Niemodlin – Korfantów – Prudnik, a wschodnią granicą gminy przebiega autostrada A4. Przez granice administracyjne miasta przepływa rzeka Ścinawa niemodlińska (prawy dopływ Nysy Kłodzkiej).

Środowisko naturalne | edytuj kod

W Tułowicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,4 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Olesna wynoszą 515 mm. Dominują wiatry zachodnie[2].

Podział miasta | edytuj kod

Według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju częścią Tułowic są[3]:

Historia | edytuj kod

Pałac w Tułowicach, druga poł. XIX w.

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1447 r. (Thylowicz). Istniała tu wówczas parafia pw. św. Rocha. Zdaniem językoznawców nazwa Tułowice (Tillowitz) pochodzi od nazwy osobowej Tylo (niem. Thiele)[4].

Polską nazwę miejscowości w formie Tyłowice w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[5]

Historia miejscowości łączy się z lokalnym przemysłem. W XIX wieku rozpoczęto wydobycie glinek ceramicznych i produkcję fajansu. Taką działalność rozpoczął w Tułowicach graf Ludwik Praschma, a od 1889 roku produkcją ceramiki zajął się Erhard Schlegelmilch. Wówczas powstała tam nowoczesna fabryka porcelany produkująca porcelanę stołową, dekorowaną motywami kwiatowymi i plastycznymi. Po II wojnie światowej produkcję wznowiono w 1946 roku, zarzucając jednak produkcję naczyń porcelanowych na rzecz naczyń z porcelitu. Po 1990 roku przedsiębiorstwo państwowe przekształcono w spółkę akcyjną, którą włączono do NFI Magna Polonia; w 2001 roku zarząd spółki ogłosił upadłość[6]. Fabrykę przejęła prywatna firma. Na obszarze byłego Porcelitu powołano podstrefę Starachowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Spowodowało to napływ kapitału zagranicznego i zagospodarowanie upadłego „Porcelitu Tułowice”[7].

W końcu 2016 miejscowe władze podjęły starania w sprawie nadania Tułowicom statusu miasta[8], uwieńczone sukcesem w 2017 (z mocą od 1 stycznia 2018[9]).

Zabytki | edytuj kod

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[10]:

  • zespół pałacowy, z XVIII-XX w.:
    • pałac, wzniesiony w 1879 roku przez hrabiego Fryderyka Frankenberg-Ludwigsdorf von Schellendorf. Neorenesansowy, z bogatym wystrojem architektonicznym. Obecnie w pałacu znajduje się internat Technikum Leśnego;
    • czworaki;
    • młyn wodny, stary, murowano-szachulcowy, z 1763 r.;
    • stajnia;
    • park;
    • willa dzierżawcy fabryki porcelany, tzw. Stara Willa, ul. Parkowa 7, z 1890 r.;
  • dom, ul. Pocztowa 6, z poł. XIX w.;
  • budynek administracyjny d. Fabryki Porcelany „RS Tillowitz”, obecnie ul. Porcelanowa 2e, z 1904 r.;

poza rejestrem:

  • bażanciarnia;
  • staw.

Transport | edytuj kod

Transport drogowy | edytuj kod

Przez Tułowice przebiega droga wojewódzka:

Transport kolejowy | edytuj kod

W mieście znajduje się przystanek kolejowy Tułowice, leżący na linii kolejowej 287.

Oświata | edytuj kod

Na terenie Tułowic działają: przedszkole, szkoła podstawowa, liceum ogólnokształcące i technikum.

  • Przedszkole Publiczne, ul. Hanki Sawickiej 7
  • Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II, ul. Świerczewskiego 21–21A[11]
  • Liceum Ogólnokształcące, ul. Zamkowa 15[12]
  • Technikum Leśne, ul. Zamkowa 15[12]

Religia | edytuj kod

Wspólnoty wyznaniowe | edytuj kod

Polityka | edytuj kod

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Organem wykonawczym jest burmistrz. W wyborach samorządowych w 2018 na urząd został wybrany Andrzej Wesołowski[13]. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy ul. Szkolnej 1.

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Tułowice w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2020-12-31]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Klimat: Tułowice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org, pl.climate-data.org [dostęp 2020-12-31] .
  3. ↑ GUGiK, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 7 stycznia 2020 [dostęp 2020-12-31]  (pol.).
  4. ↑ Gmina Tułowice: Gminny Program Opieki nad Zabytkami 2008-2012, „Dziennik Urzędowy woj. opolskiego”, 54, 2008, s. 3457 .
  5. ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, s. 28.
  6. ↑ Upadłość Fabryki Porcelitu w Tułowicach – spółki wiodącej NFI Magna Polonia. [dostęp 2015-09-27].
  7. ↑ Gospodarka w regionie. [dostęp 2015-09-27].
  8. ↑ Tułowice chcą być miastem. [dostęp 2017-01-18].
  9. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427).
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 100. [dostęp 2013-01-07].
  11. ↑ PSP Tułowice, psptulowice.szkolnastrona.pl [dostęp 2020-12-31] .
  12. ↑ a b Technikum Leśne, Liceum Ogólnokształcące o nachyleniu wojskowym, www.tltulowice.pl [dostęp 2020-12-31] .
  13. ↑ Burmistrz Tułowic – Urząd Miejski w Tułowicach, bip.tulowice.pl [dostęp 2020-12-31] .

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Tułowice" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy