Wąsatka

Wąsatka w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Wąsatka[5] (Panurus biarmicus) – gatunek niewielkiego ptaka osiadłego lub koczującego z rodziny wąsatek (Panuridae)[5][6][7], której jest jedynym przedstawicielem. Zamieszkuje Europę (przeważnie plamowo) oraz Azję od Morza Kaspijskiego i Azji Mniejszej na wschód przez Azję Środkową aż po północno-wschodnie Chiny. W Polsce nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu, częstszy na zachodzie kraju (tam lokalnie liczny, 1800–2500 par)[8].

Spis treści

Systematyka | edytuj kod

Zanim wąsatkę wydzielono do osobnej rodziny, zaliczana była do ogoniatek (Paradoxornithidae)[3][9][10], pokrzewek (Sylviidae)[5] lub tymaliowatych (Timaliidae)[4]. Takson ten najbliżej spokrewniony jest ze skowronkami (Alaudidae)[7].

Podgatunki

Wyróżniono kilka podgatunków P. biarmicus[3][6]:

  • P. biarmicus biarmicus – zachodnia, środkowa i południowa Europa do południowo-zachodniej Rosji, Bałkanów i zachodniej Turcji.
  • P. biarmicus kosswigi – południowo-środkowa Turcja.
  • P. biarmicus russicus – wschodnio-środkowa i wschodnia Europa przez południową Rosję do północno-wschodnich Chin, Mongolii, Kazachstanu i środkowej Turcji.

Morfologia | edytuj kod

Samica wąsatki (Anglia)
Cechy gatunku
Upierzenie ogólnie jasnocynamonowe. Bardzo długi, schodkowato zwężający się ogon i krótkie skrzydła. Dziób ostry, lekko wygięty. U samców głowa i kark jasnoszare, na bokach głowy charakterystyczne, czarne plamy w kształcie „wąsów”, które widoczne są z daleka. Grzbiet, ogon i lotki cynamonowordzawe, spód ciała biały z lekkim, różowym odcieniem. Barki rdzawożółte. Skrzydła w podłużne pasy brązowo-czarno-białe. Pokrywy podogonowe czarne. Samice mają głowę cynamonowobrązową bez „wąsów”, beżowe pokrywy podogonowe i ogólnie bardziej matowe upierzenie. Młode podobne do samic, lecz z czarnym grzbietem i pokrywami podogonowymi.
Wymiary średnie
długość ciała: 13 cm
rozpiętość skrzydeł: 16–18 cm
masa ciała: ok. 14 g

Ekologia i zachowanie | edytuj kod

Biotop
Rozległe połacie trzcin na obrzeżach jezior i zarośnięte starorzecza.
Gniazdo
Umieszczone nisko nad wodą w pałkach lub trzcinach. Jest zbudowane z suchych liści trzciny i wyścielone jej kwiatostanami.
Jaja
Dwa lęgi w roku – pod koniec kwietnia i w czerwcu. W zniesieniu 5–7 jaj o średnich wymiarach 18×14 mm, białych z rzadkimi ciemnobrązowymi plamkami i żyłkami.
Wysiadywanie
Od zniesienia ostatniego jaja trwa przez okres 12–13 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 10–13 dniach.
Pożywienie
Głównie owady.

Status i ochrona | edytuj kod

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje wąsatkę za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Liczebność światowej populacji, według szacunków, zawiera się w przedziale 3–6 milionów dorosłych osobników. Trend liczebności populacji nie jest znany[4].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[11]. Zalecana ochrona biotopów lęgowych.

Zobacz też | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Panurus biarmicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online]  (ang.).
  2. ↑ ''Panurus'', [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2012-08-02]  (ang.).
  3. ↑ a b c Bearded Parrotbill (Panurus biarmicus) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].
  4. ↑ a b c BirdLife International, Panurus biarmicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2015-4 [dostęp 2016-02-06]  (ang.).
  5. ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Panuridae des Murs, 1860 - wąsatki - Bearded reedling (wersja: 2017-03-25). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-25].
  6. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Nicators, reedling, larks (ang.). IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-25].
  7. ↑ a b John H. Boyd III: Panuridae: Bearded Reedling (ang.). W: Aves—A Taxonomy in Flux: Version 3.11a [on-line]. John Boyd's Home Page. [dostęp 2020-11-25].
  8. ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 677. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego nieliczny oznacza zagęszczenie 1–10 par na 100 km2, a bardzo nieliczny – 0,1–1 par na 100 km2.
  9. ↑ Mały słownik zoologiczny. Ptaki. Busse Przemysław (red.). T. 2. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0563-0.
  10. ↑ Ogoniatki (Paradoxornithidae) w: Multimedialna Encyklopedia Powszechna Edycja WIEM 2006, Young Digital Poland, 2006
  11. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia | edytuj kod

  • Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Multico, 2007, s. 220-221. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Wąsatka" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy