Wiązów

Na mapach: 50°48′55″N 17°12′13″E/50,815278 17,203611

Wiązów w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Wiązów (łac. Vansovia, niem. Wansen) – miasto leżące na Dolnym Śląsku, w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, nad Oławą, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Wiązów.

Spis treści

Nazwa | edytuj kod

Znaczenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne i istnieją dwie teorie na ten temat. Pierwsza wywodzi ją od polskiej nazwy oznaczającej drzewo „wiąz”[2], a druga od zwierzęcia „wąż”[3]. Obie przytacza śląski pisarz Konstanty Damrot w swojej pracy o śląskim nazewnictwie z 1896 roku wydanej w Bytomiu we fragmentach – „von wiąz – Ulme (...) auch von wąż – die Schlange (...)”[3].

Podaje on także trzy nazwy: dwie polskie „Wiąz”, „Więzów” oraz niemiecką „Wansen”. Cytuje również szereg nazw zanotowanych w średniowiecznych, łacińskich dokumentach: 1155 Venzovici oraz Wenzouici, 1227 Wanzow, 1483 Wanzaw[3]. Miejscowość wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1285 roku wydanym przez kancelarię biskupa wrocławskiego Tomasza gdzie zanotowano ją w zlatynizowanej, staropolskiej formie – „Wansow”[4]

Podobne pochodzenie nazwy podaje również Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości Wanzow podając jej znaczenie „Ulmen oder Rusterort” – „miejscowość wiązu, brzostu”[2]. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod nazwą łacińską Vansovia oraz nazwą zgermanizowaną Wansen[5].

Historia | edytuj kod

Pierwsze wzmianki o Wiązowie pochodzą z roku 1155, była to wtedy wieś należąca do kapituły wrocławskiej[6]. Prawa miejskie w nowej lokacji[7] otrzymał w roku 1252 z nadania księcia Henryka III Białego[6]. W 1337 r. książę śląski Bolko podarował królowi czeskiemu Janowi miasto Wiązów w powiecie oławskim, a w akcie darowizny wspomniano zamieszkujących tam Żydów. W roku 1353 pojawia się informacja o pobycie w mieście niejakiej Racheli. Miasto było położone na lokalnym szlaku handlowym ze Strzelina do Brzegu, od roku 1352 było pod panowaniem czeskim, a od 1742 pod pruskim[6]. W 1910 r. Wiązów otrzymał połączenie kolejowe z Brzegiem. W 1933, a więc w roku dojścia do władzy Adolfa Hitlera, społeczność żydowska miasta liczyła 9 osób i podlegała gminie synagogalnej w Oławie[8].

14 lutego 1945 r. zajęty przez wojska 52 armii I Frontu Ukraińskiego[9] i przyłączony do Polski. Zniszczony w ok. 30%. Jego dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.

Według danych z 31 grudnia 2013 miasto liczyło 2327 mieszkańców[10]. W roku 1997 została uruchomiona nowoczesna oczyszczalnia ścieków zrealizowana na podstawie najnowocześniejszych opracowań Politechniki Wrocławskiej.

Położenie | edytuj kod

Główną rzeką miasta jest Oława. Inne, mniejsze cieki wodne to Babica, Łękawka i Młynówka – wszystkie uchodzące do Oławy na terenie miasta.

Młyn wodny na odnodze rzeki Oława należący niegdyś do dór biskupich.

Zabytki | edytuj kod

Rynek w Wiązowie

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[11]:

  • miasto
  • Kościół pw. św. Mikołaja, z XIII w., przebudowany w XV w., XVIII w., i w l. 1914–1917
  • wieża ratusza, z lat 1574–1585
  • budynki prepozytury dóbr biskupich, ul. Biskupicka 3 i 3a, z pierwszej połowy XVIII w.:
    • dom zarządcy
    • budynek mieszkalno-gospodarczy.

inne zabytki:

  • ratusz z 1840 r.
  • kościół ewangelicki z lat 1845–1847, po 1945 r. zrujnowany.

Demografia | edytuj kod

Dane z 31 grudnia 2013[10]

Piramida wieku mieszkańców Wiązowa w 2014 roku[12].

Transport | edytuj kod

Wiązów (stacja kolejowa)

Główną drogą kołową jest przebiegająca przez miasto droga krajowa nr 39. Przebiega tędy również nieczynna obecnie linia kolejowa nr 304 ze stacją kolejową Wiązów.

Wiązów w kulturze | edytuj kod

Niektóre sceny seriali Warto kochać (2005–2006) oraz Rajskie klimaty (2009) były realizowane we Wiązowie.

Religia | edytuj kod

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-15] .
  2. ↑ a b Heinrich Adamy: Die Schlesischen Ortsnamen ihre entstechung und bedeutung. Breslau: Verlag von Priebotsch`s Buchhandlung, 1888, s. 9.
  3. ↑ a b c Konstanty Damrot: Die älteren Ortsnamen Schlesiens, ihre Entstehung und Bedeutung: mit einem Anhange über die schlesisch-polnischen Personennamen: Beiträge zur schlesischen Geschichte und Volkskunde. Beuthen: Verlag von Felix Kasprzyk, 1896, s. 180.
  4. ↑ Colmar Grünhagen 1870 ↓, s. 219.
  5. ↑ Johann Knie 1830 ↓, s. 1056.
  6. ↑ a b c Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2005, s. 389. ISBN 83-213-4366-X.
  7. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 98
  8. ↑ Historia społeczności – Wirtualny Sztetl, sztetl.org.pl [dostęp 2017-11-22] .
  9. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka 1988, ​ISBN 83-217-2709-3​, str. 803
  10. ↑ a b Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2013 r. Stan w dniu 31 XII
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 150. [dostęp 2012-10-02].
  12. ↑ Wiązów w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-06]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

Bibliografia | edytuj kod

  • Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T.9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.
  • Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schlesien.... Breslau: Barth und Comp., 1830.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Wiązów" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy