Winterowate w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Drimys andina Owoce Drimys winteriWinterowate (Winteraceae R. Br. ex Lindl.) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu kanellowców (Canellales). Obejmuje 105 gatunków klasyfikowanych w zależności od ujęcia (węższego lub szerszego rodzaju Zygogynum) w 4 do 9 rodzajach[1][2]. Większość przedstawicieli rośnie w Australazji i przyległych wyspach (od Nowej Kaledonii i Nowej Zelandii po Filipiny i Borneo). Na kontynentach amerykańskich (od Meksyku po Ekwador i Wenezuelę oraz we wschodniej Brazylii, w Chile i na archipelagu Juan Fernández) występują gatunki z rodzaju Drimys. Monotypowy rodzaj Takhtajania (z gatunkiem T. perrieri) jest endemiczny dla Madagaskaru[2][3]. Rośliny te zasiedlają głównie tereny górskie w strefie tropikalnej i wilgotne lasy strefy umiarkowanej[3]. Kwiaty w rodzaju zacierp zapylane są przez chrząszcze, w rodzaju Zygogynum – przez chrząszcze, motyle i wciornastki, w rodzaju Tasmannia przez muchówki, a u Pseudowintera bywają także samopylne[4].
Charakterystyczną cechą w budowie anatomicznej roślin z tej rodziny jest brak naczyń w drewnie (drewno posiada jedynie cewki)[5]. Wytwarzają proantocyjanidyny, ale nie alkaloidy. Są akumulatorami glinu[6].
Ważnymi roślinami użytkowymi przed wynalezieniem syntetycznej witaminy C byli przedstawiciele rodzaju zacierp Drimys, których kora wykorzystywana była jako jej źródło przez żeglarzy podczas długich podróży, zwłaszcza w XVII i XVIII wieku. Poza tym liście Tasmannia lanceolata i T. stipitata używane są jako przyprawa (zamiennik pieprzu)[3]. Niektóre winterowate uprawiane są także jako ozdobne[2].
Spis treści
Morfologia | edytuj kod
Pseudowintera colorata Tasmannia lanceolataSystematyka | edytuj kod
Rodzina w kilku ostatnich dziesięcioleciach XX wieku uważana była za skupiającą najbardziej prymitywnych przedstawicieli okrytonasiennych, wśród których rodzaj Belliolum (współcześnie włączany do Zygogynum[1]) uchodził za rodzaj najbardziej prymitywny. Tak sytuację przedstawiał m.in. system Cronquista z 1981 (umieszczając rodzinę w szeroko ujmowanym rzędzie magnoliowców Magnoliales)[7][4] oraz systemy Thorne'a publikowane przed 2003 rokiem[7]. W systemie Cronquista zakres ujęcia rodziny był taki sam jak we współczesnych systemach APG, jednak wyróżniał on więcej rodzajów (współcześnie łączonych i traktowanych jako synonimy)[4]. W systemie Takhtajana z 1987 winterowate sytuowane były wśród najbardziej prymitywnych linii rozwojowych, zaraz po rzędach Eupomatiales i flaszowcowców Annonales, wskazywanych jako najbardziej prymitywne wśród okrytonasiennych. Takhtajan uznawał przy tym za najbardziej prymitywny rodzaj Degeneria, tu zaliczany, a współcześnie wyodrębniany jako osobna rodzina w obrębie magnoliowców. W wersji systemu z 1997 rodzina winterowatych zaliczana była do rzędu winterowców (Winterales) w podklasie Magnoliidae (tak samo sytuowana była w systemie Dahlgrena z 1989)[7]. W systemie Takhtajana z 2009 winterowate zestawione były jako siostrzane z kanellowatymi Canellaceae w rzędzie kenellowców Canellales[6].
Badania molekularne na przełomie XX i XXI wieku oraz na początku XXI wieku przesunęły pozycję winterowatych nieco w głąb systemu klasyfikacyjnego okrytonasiennych sytuując je jako rodzinę siostrzaną względem kanellowatych Canellaceae, tworzącą razem z nią grupę młodszą od amborellowców, grzybieniowców, Austrobaileyales i zieleńcowców[7].
Winterowate zaliczane są do rzędu kanellowców (Canellales), w którym stanowią takson siostrzany kanellowatych[1]. Taką samą pozycję zajmowały w systemie APG II z 2003[7].
- Podrodzina Taktajanioideae Leroy
- rodzaj Takhtajania Baranova & J.-F. Leroy
- Podrodzina Winteroideae Arnott
- rodzaj Drimys J.R. Forst. & G. Forst. – zacierp
- rodzaj Pseudowintera Dandy
- rodzaj Tasmannia R. Brown
- rodzaj Zygogynum Baill.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b c d Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2019-04-14].
- ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 336-337. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e f g h i j Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 96. ISBN 978-1842466346.
- ↑ a b c d e f Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981, s. 38-41. ISBN 0-231-03880-1.
- ↑ a b c Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 990. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b c d e f g Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer, s. 30. ISBN 978-1-4020-9608-2.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gurcharan Singh: Plant Systematics. Enfield: Science Publishers, 2004, s. 311-313. ISBN 1-57808-351-6.
- ↑ List of genera in family WINTERACEAE (ang.). Vascular Plant Families and Genera, Kew Gardens. [dostęp 2010-06-17].
- ↑ List of Genera in WINTERACEAE. W: Vascular plant families and genera [on-line]. [dostęp 2019-04-14].
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Winteraceae Lindl. [w:] Watson L. & M.J. Dallwitz. 1992. The families of flowering plants: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval na http://delta-intkey.com (ang.)