Województwo malborskie

Na mapach: 54°02′21,1200″N 19°01′39,3600″E/54,039200 19,027600

Województwo malborskie w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Województwo malborskie – województwo w I Rzeczypospolitej istniejące w latach 1466–1772. Stanowiło jedną z czterech części Prus Królewskich, należących do prowincji wielkopolskiej. Stolicą był Malbork, jednakże sejmiki ziemskie odbywały się w Sztumie, a wojewoda rezydował w Dzierzgoniu (wtedy Kiszpork). Województwo malborskie było najmniejszym województwem Prus Królewskich. Szlachta była nieliczna i tylko ona mogła brać udział w sejmiku wojewódzkim obradującym w Sztumie[2].

Spis treści

Historia | edytuj kod

Województwo zostało utworzone w 1466 r.

Województwo istniało do 1772, gdy w wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej tereny województwa zostały w całości włączone do Królestwa Prus.

Terytorium | edytuj kod

Województwo malborskie było najmniejszym województwem Prus Królewskich. Obejmowało obszar od Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego, granicząc od wschodu z księstwem warmińskim i Prusami Książęcymi. Od południa także z częścią Prus Książęcych zwanych Pomezanią lub Prusami Górnymi (Oberland), a od zachodu graniczyło z województwem pomorskim poprzez koryto Wisły. Województwo obejmowało znaczną część Żuław Wiślanych.

Województwo obejmowało obszar 2096 km².[potrzebny przypis]

Administracja | edytuj kod

Za stolicę województwa uznawano Malbork, gdzie na przemian z Grudziądzem odbywały się sesje sejmu stanów pruskich (tzw. generał pruski)[3].

Województwo malborskie dzieliło się na 4 powiaty[3]:

Województwo miało 1 starostwo grodowe kiszporskie (dzierzgońskie) oraz 2 starostwa niegrodowe: sztumskie, tolkmickie. Zygmunt Gloger wskazywał, że były jeszcze inne[3].

Wojewoda malborski był jednocześnie starostą kiszporskim (dzierzgońskim). Wybierał sobie podwojewodziego i pisarza. Sprawował także sądy grodzkie w Dzierzgoniu (wtedy Kiszpork)[3].

 Osobny artykuł: wojewodowie malborscy.

W Malborku nie odbywały się sądy, a jedynie w Dzierzgoniu oraz sądy grodzkie i ziemskie w Sztumie. Sądy ziemskie sprawował sędzia ziemski z ławnikami[3].

Sejmiki | edytuj kod

Sejmiki ziemskie odbywały się w Sztumie, gdzie wybierano 8 posłów (po dwóch z powiatu) na sejmik generalny dla Prus Królewskich i 2 deputatów do Trybunału Koronnego w Piotrkowie[3]. W sejmikach wojewódzkich obradujących w Sztumie uczestniczyło od kilku do 50 osób[2]. W XVIII w. miejscem spotkań stawał się zazwyczaj kościół sztumski[2]. Termin sejmiku malborskiego wyznaczał wojewoda malborski. Z kancelarii grodzkiej wojewody, znajdującej się w Dzierzgoniu, wychodziły do szlachty uniwersały. W razie nieobecności wojewody uniwersały ogłaszał kasztelan elbląski[2].

Gród w Sztumie zależał od starosty w Kiszporku (czyli wojewody)[3].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 215.
  2. ↑ a b c d http://web.archive.org/web/20160413081448/http://www.obn.olsztyn.pl/komunikaty/2015/KMW-2-2014.pdf
  3. ↑ a b c d e f g Część II: Podział na prowincje i województwa, Województwo Malborskie. W: Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: 1903.

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Województwo malborskie" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy