Woody Allen

Woody Allen w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Woody Allen, właśc. Allan Stewart Konigsberg (ur. 1 grudnia 1935 w Nowym Jorku) – amerykański scenarzysta, reżyser, aktor, muzyk, producent, pisarz i kompozytor.

Znany jako twórca „intelektualnej komedii”. Jest jednym z najbardziej uznanych amerykańskich reżyserów. Jego filmy bazują na literaturze, seksualności, filozofii, psychologii, jego żydowskim pochodzeniu, filmie europejskim i Nowym Jorku, gdzie cały czas mieszka.

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Woody Allen (1953) Woody Allen podczas występu w Warszawie (28 grudnia 2008) Woody Allen z zespołem „Woody Allen and his New Orleans Jazz Band” podczas występu w Warszawie (28 grudnia 2008)

Woody Allen (właściwie Allan Stewart Konigsberg) urodził się 1 grudnia 1935 roku na Brooklynie. Jest synem Nettie oraz Martina Konigsbergów[1]. Pochodzi z rodziny żydowskiej. Allen ma siostrę, Letty (ur. 1943), z którą pozostaje w przyjacielskich stosunkach. Rodzice chcieli, żeby został farmaceutą, on jednak od wczesnej młodości interesował się filmem (pasję tę wyniósł z domu rodzinnego), słuchał też chętnie radiowych programów komediowych i oglądał występy komików[2]. Według Fostera Hirscha Allen zdecydował, że sam zostanie komikiem już w wieku 7 lat, po obejrzeniu w kinie Drogi do Maroka[2].

W latach 1948–1952 uczęszczał do szkoły średniej (Midwood High School na Brooklinie)[1]. Był raczej średnim uczniem, szkoła budziła w nim niechęć[3]. W wieku 16 lat nauczył się grać na klarnecie i zaczął występować w lokalu Michael’s Pub[4]. Będąc uczniem sprzedawał żarty do gazet oraz dorabiał pisząc dowcipy i gagi dla Guya Lombardo, Sammy Kayne i Arthura Murraya; do pracy tej zatrudnił go agent David O. Albert[1]. W ten sposób zarabiał 25 dolarów tygodniowo, pisząc ok. 30 żartów dziennie[4]. W wieku 17 lat legalnie zmienił nazwisko na Woody Allen[4]. W 1952 podpisał kontrakt z agencją William Morris Agency[1]. W tym samym roku rozpoczął naukę na Uniwersytecie Nowojorskim, ale nie zaliczył zajęć z produkcji filmowej. Następnie uczęszczał na zajęcia filmowe do Kolegium Miejskiego Uniwersytetu Nowojorskiego, jednak naukę przerwał po tygodniu[4].

Debiutował w filmie w 1965 roku, występując w komedii Co słychać, koteczku? Clive’a Donnera. W 1966 dokonał przeróbki japońskiej komedii sensacyjnej Kokusai himitsu keisatsu: Kagi no kagi (Jak się masz koteczku?). W 1969 zadebiutował jako reżyser filmowy parodią filmu gangsterskiego Bierz forsę i w nogi.

Życie prywatne | edytuj kod

Żony i nieformalne związki | edytuj kod

Był trzy razy żonaty: Harlene Rosen (1956–1962), Louise Lasser (1966–1969), Soon-Yi Previn (od 1997) Był przez 12 lat (od 1980 do 1992 roku) w nieformalnym związku z aktorką Mią Farrow – w czasie jego trwania nigdy nie mieszkali razem (Allen sam, a Farrow razem z dziećmi). Łączyła go romantyczna zażyłość z Diane Keaton, Stacey Nelkin oraz Babi Christina Engelhardt (1976–1984).

Dzieci | edytuj kod

Z Mią Farrow ma dwoje adoptowanych dzieci Moshe Farrow (znany pod imieniem Moses) i Dylan O’Sullivan Farrow (po rozstaniu pary zmieniła swoje pierwotne imię – Mallone na Dylan) oraz jedyne biologiczne dziecko, urodzonego 19 grudnia 1987 Ronana Farrow (dokładniej Satchel Ronan O’Sullivan Farrow).

W udzielonym w 2013 wywiadzie Mia Farrow wyznała, że jej syn Ronan może być „prawdopodobnie” biologicznym dzieckiem jej pierwszego męża Franka Sinatry. W odpowiedzi na te informacje córka Sinatry, Nancy, stwierdziła, że „Ronan Farrow nie jest jej bratem” i jest to „nonsens”, który należy odebrać jako żart. Przytaczała słowa ojca, który kwitował swój związek z Mią jak odległą przeszłość. Z kolei wdowa po Franku Sinatrze, Barbara Sinatra, określiła te informacje jako „fałszywą”. Na pytanie gazety Times Allen nie wykluczył tego, że Ronan nie jest jego synem, ale jednocześnie stwierdził, że jeśli to prawda to Mia Farrow kłamała pod przysięgą w sądzie i wyłudziła od niego wysokie alimenty na syna (Allen łożył także na pozostałą dwójkę swoich dzieci).

Po rozstaniu z Mią Farrow to ona wygrała w sądzie prawo do opieki nad dziećmi. Allenowi odmówiono prawa do odwiedzin Mallone (teraz Dylan), a z Ronanem mógł się spotykać tylko pod nadzorem. Moses, który miał wtedy 15 lat, nie zdecydował się na widywanie Allena, ale w wieku 36 lat odnowił z nim kontakt. Farrow starała się o sądowe anulowanie adopcji dzieci przez Allena, lecz sąd odmówił, więc wciąż jest ich prawnie potwierdzonym ojcem. Jedynym dzieckiem ze związku z Farrow, które wciąż utrzymuje kontakt z Allenem jest Moses Farrow.

Soon-Yi Previn i Allen adoptowali dwie córki: Bechet Dumaine (ur. 1999 w Chinach) oraz Manzie Tio (ur. 2000 w Teksasie).

Zarzuty o nadużycia seksualne | edytuj kod

W 1992 Mia Farrow otrzymała pełną opiekę nad dziećmi, w postępowaniu zbadano oskarżenia o nadużycia seksualne i stwierdzono, że nie można ich wykluczyć. Sędzia uzasadnił swoje stanowisko, w 33-stronicowym orzeczeniu, stwierdzając, że zachowanie Allena w stosunku do Dylan było „rażąco nieodpowiednie, i że należy podjąć środki, aby ją chronić”.

W 1993 Farrow i Allen toczyli długą publiczną batalię o prawo do opieki nad dziećmi. Przed postępowaniem, lekarz Dylan Farrow zgłaszał obawy, że jest ona molestowana seksualnie przez Allena, gdy ta miała wtedy siedem lat. Powołany w tej sprawie zespół medyczny policji stwierdził, że Dylan „nie była molestowana”, powołując się przy tym na jej sprzeczne oświadczenia. Naczelny lekarz zespołu medycznego policji powiedział pod przysięgą, że Dylan „albo wymyśliła te historie pod wpływem stresu życia w zmiennym i niezdrowym domu, albo że zostało to osadzone w jej umyśle przez matkę”, ponieważ dziewczynka przedstawiała historie w sposób „niespójny”. Sędzia w wyniku tych badań stwierdził, że nadużycia seksualne są niejednoznaczne. New York Department of Social Services po 14 miesiącach śledztwa zamknęło sprawę i stwierdziło, że „Nie znaleziono wiarygodnych dowodów, że niniejsze dziecko było ofiarą nadużyć lub maltretowania... Dlatego ten raport uznaje się za nieuzasadniony”.

W lutym 2014 Dylan Farrow powtórzyła zarzuty w liście otwartym opublikowanym przez Nicholasa Kristofa, przyjaciela Mii Farrow, na swoim blogu na stronie internetowej The New York Times'a, w którym opisała, jak Allen rzekomo wykorzystał ją seksualnie na strychu w letnim domu w Connecticut, gdy bawiła się kolejką brata. Allen ponownie odrzucił zarzuty, nazywając je „nieprawdziwymi i haniebnymi”, a następnie opublikował swoją odpowiedź na łamach The New York Times‍a. Starszy brat Dylan, Moses Farrow, bronił Allena, stwierdzając na stronach magazynu People, że „oczywiście, że Woody nie molestował mojej siostry”. Mówił także, że ich matka manipuluje dziećmi, aby nienawidziły Allena i „w ten mściwy sposób zemścić się na nim za jego związek z Soon-Yi”. Dylan zaprzeczyła, że była trenowana w nienawiści przez matkę.

Poglądy i fobie | edytuj kod

Jest ateistą[5] i cierpi na awiofobię (fobia przed lataniem samolotem).

Nagrody i nominacje | edytuj kod

Zdobywca 137 nagród filmowych – w tym czterokrotnie otrzymał Oscara, za reżyserię (Annie Hall) i scenariusz (Annie Hall, Hannah i jej siostry i O północy w Paryżu za 2011 rok). Oprócz tego kilkunastokrotnie do tej nagrody nominowany (w tym 13-krotnie za scenariusz – najwięcej w historii).

W 2002 podczas festiwalu filmowego w Cannes, jako drugi reżyser w historii (po Ingmarze Bergmanie) otrzymał „Palmę palm” za „specjalne osiągnięcia”[6].

Nagroda Akademii Filmowej | edytuj kod

Złoty Glob | edytuj kod

Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej | edytuj kod

César | edytuj kod

Pozostałe | edytuj kod

Filmografia | edytuj kod

Reżyser

Scenarzysta

Aktor

Kompozytor

Muzyka | edytuj kod

Pomnik Woody’ego Allena w Oviedo w Hiszpanii

Jest klarnecistą jazzowym. Jego występy jako klarnecisty w Europie były przedmiotem filmu dokumentalnego Wild Man Blues. 28 grudnia 2008 wystąpił z zespołem Woody Allen and his New Orleans Jazz Band w warszawskiej Sali Kongresowej. Drugi swój koncert w Polsce dał 23 marca 2011 roku w Centrum Kultury Katowice im. Krystyny Bochenek.

Twórczość literacka | edytuj kod

Opublikowane sztuki teratralne | edytuj kod

  • 1967 Don't Drink the Water: A comedy in two acts
  • 1969 Play It Again, Sam – wyd. pol. Zagraj to jeszcze raz, Sam, Phantom Press International, 1993
  • 1975 God: A comedy in one act
  • 1981 The Floating Light Bulb
  • 2003 Three One-Act Plays: Riverside Drive / Old Saybrook / Central Park West
  • 2005 Writer's Block: Two One-Act Plays
  • Selected Plays – wyd. pol. Allen na scenie, Rebis, 2011

Nieopublikowane sztuki teatralne | edytuj kod

  • 2004 A Second Hand Memory: A drama in two acts

Zbiory opowiadań | edytuj kod

  • 1971 Getting Even – wyd. pol. Wyrównać rachunki, Zysk i S-ka, 2000
  • 1975 Without Feathers – wyd. pol. Bez piór, Phantom Press International, 1992
  • 1980 Side Effects – wyd. pol. Skutki uboczne, Inter Esse, 1991
  • 2007 Mere Anarchy – wyd. pol. Czysta anarchia, Rebis, 2008

Wspomnienia | edytuj kod

  • A propos niczego. Autobiografia (Apropos of Nothing), tłum. Mirosław P. Jabłoński, D.W. Rebis, Poznań 2020

Antologie | edytuj kod

  • 1992 Complete Prose of Woody Allen
  • 1998 Knights of Madness: Further Comic Tales of Fantasy – wyd. pol. Obłędni rycerze, Prószyński i S-ka, 2009 – zawiera opowiadanie pt. Potępiony
  • 2007 The Insanity Defense: The Complete Prose – wyd. pol. Obrona szaleństwa, Rebis, 2008
  • 2015 My New York: Famous New Yorkers Talk About the Big Apple – wyd. pol. Mój Nowy Jork: Słynni nowojorczycy opowiadają o swoim mieście, Burda National Geographic, 2015

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c d Pogel 1988 ↓, s. xiii.
  2. ↑ a b Pogel 1988 ↓, s. 27.
  3. ↑ Pogel 1988 ↓, s. 27-28.
  4. ↑ a b c d Pogel 1988 ↓, s. 28.
  5. ↑ The 7.30 Report – ABC. [dostęp 2010-12-24].
  6. ↑ Oskary – Nagrody i Nominacje – Woody Allen, www.woodyallen.art.pl [dostęp 2017-01-03] .
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Browser Unsupported – Academy Awards Search | Academy of Motion Picture Arts & Sciences, awardsdatabase.oscars.org [dostęp 2018-11-26] .
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Woody Allen, www.goldenglobes.com [dostęp 2018-11-26]  (ang.).
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y BAFTA Awards Search | BAFTA Awards, awards.bafta.org [dostęp 2018-11-28]  (ang.).
  10. ↑ a b c d e f g h i j Search – Académie des Arts et Techniques du Cinéma, www.academie-cinema.org [dostęp 2018-12-02] .
  11. ↑ FIPRESCI – Woody Allen, www.fipresci.org [dostęp 2018-12-02] .

Bibliografia | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Woody Allen" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy