Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaWyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha (poprzednio: Święta Helena i Dependencje, ang. Saint Helena and Dependencies, od 1 września 2009 oficjalna nazwa terytorium to Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha) – brytyjskie terytorium zamorskie, która składa się z trzech części położonych na południowym Oceanie Atlantyckim, odległych od siebie o kilka tysięcy kilometrów. W jej skład wchodzą: Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia (ang. Ascension) oraz archipelag Tristan da Cunha, do którego administracyjnie zaliczana jest również wyspa Gough.
Spis treści
- 1 Informacje geograficzne
- 2 Historia
- 3 Informacje polityczne
- 4 Podział administracyjny
- 5 Gospodarka
- 6 Ludność
- 7 Demografia
- 8 Komunikacja i łączność
- 9 Przypisy
- 10 Linki zewnętrzne
Informacje geograficzne | edytuj kod
Osobny artykuł: Geografia Wyspy Świętej Heleny, Wyspy Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha.Wyspy na Oceanie Atlantyckim w odległości około 1900 km od południowo-zachodnich wybrzeży Afryki. Powierzchnia wysp wynosi 420 km², a zamieszkują je 6563 osoby (2008). Stolicą terytorium jest Jamestown, na Wyspie Świętej Heleny, liczące około 1000 mieszkańców. W skład terytorium wchodzi 8 wysp. Największą wyspą jest Wyspa Świętej Heleny mająca powierzchnię 122 km². Pozostałe wyspy to: Wyspa Wniebowstąpienia (91 km²) oraz archipelag Tristan da Cunha składający się z wysp: Tristan da Cunha, Gough, Inaccessible i trzech wysp Nightingale (razem 207 km²). Linia brzegowa terytorium Świętej Heleny ma długość 60 km. Wyspy powstały wskutek działalności wulkanicznej związanej z Grzbietem Środkowoatlantyckim. Na Wyspie Świętej Heleny występuje klimat tropikalny; morski, łagodzony przez pasat. Jest ona pochodzenia wulkanicznego, w większości górzysta (najwyższy szczyt Diana’s Peak (818 m n.p.m.)). Wyspa Wniebowstąpienia pozostaje natomiast w strefie klimatu równikowego, gorącego i wilgotnego. Jest ona również pochodzenia wulkanicznego, prawie całkowicie pozbawiona roślinności. Ma ona duże znaczenie strategiczne (podczas wojny o Falklandy w 1982 pełniła funkcję bazy powietrzno-morskiej sił brytyjskich i amerykańskich, była bazą podczas programu kosmicznego Apollo, zlokalizowana jest na niej stacja przekaźnikowa dla telekomunikacji pomiędzy Afryką i Europą). Znana jest także z zielonych żółwi morskich, które każdego roku między grudniem a majem przybywają na nią składając na plaży jaja. Natomiast archipelag Tristan da Cunha to klimat umiarkowany; morski, łagodzony przez pasat (chłodniejszy niż na Wyspie Świętej Heleny). To właśnie na wyspie Tristan da Cunha znajduje się najwyższy szczyt terytorium Świętej Heleny – Queen Mary’s Peak (2060 m). Zasoby naturalne wysp to ryby i homary. Kolonia to również ważny punkt zaopatrzenia w słodką wodę statków transoceanicznych.
Historia | edytuj kod
Bezludne wyspy, odkryte w początkach XVI wieku przez żeglarzy portugalskich: J. da Nova Castella – Wyspa Wniebowstąpienia (1501) i Wyspa Świętej Heleny (1502); T. da Cunha – Tristan da Cunha (1506). Wyspa Świętej Heleny opanowana została w 1653 roku przez Holendrów, a w 1673 roku zajęta ostatecznie przez Anglików. Początkowo znajdowała się we władaniu Kompanii Wschodnioindyjskiej, która wykorzystywała ją jako bazę aprowizacyjną na szlaku morskim z Europy do Indii Wschodnich. W latach 1815–21 wyspa była miejscem zesłania i śmierci cesarza Napoleona I Bonaparte; od 1834 stała się kolonią brytyjską. Po otwarciu Kanału Sueskiego utraciła znaczenie i podupadła. Pozostałe wyspy zostały anektowane przez Wielką Brytanię 1816, w czasie pobytu cesarza Napoleona I na Wyspie Świętej Heleny. Od 1922 roku Wyspa Świętej Heleny oraz Wyspa Wniebowstąpienia weszły w skład brytyjskiego terytorium zależnego Święta Helena, do którego włączono też grupę sześciu wysp o nazwie Tristan da Cunha (cztery z nich są bezludne). Od 1950 zarządzane przez administratora odpowiedzialnego przed gubernatorem terytorium. W czasie obu wojen światowych były brytyjskimi bazami morskimi. Od 2002 roku otrzymało status terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii.
Informacje polityczne | edytuj kod
Święta Helena posiada status terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii. Kolonią zarządzi gubernator, mianowany przez monarchę brytyjskiego, przy pomocy Rady Wykonawczej i Rady Ustawodawczej. Wyspami Wniebowstąpienia i Tristan da Cunha zarządzają administratorzy odpowiedzialni przed gubernatorem.
Podział administracyjny | edytuj kod
3 okręgi administracyjne (Wyspa Świętej Heleny, Wyspa Wniebowstąpienia, Tristan da Cunha).
Gospodarka | edytuj kod
Gospodarka jest silnie uzależniona od pomocy finansowej Wielkiej Brytanii (w roku finansowym 2006/07 wyniosła 27 mln dolarów, czyli prawie 70% wpływów do budżetu). Źródłem dochodów terytorium jest rybołówstwo, hodowla oraz sprzedaż wyrobów rzemieślniczych i znaczków pocztowych. Z powodu niewielkiej liczby miejsc pracy, około 25% zawodowo czynnej ludności wyjechało w poszukiwaniu pracy na Wyspę Wniebowstąpienia, Falklandy i do Wielkiej Brytanii.
- Waluta – 1 funt Świętej Heleny (SHP) = 100 pensów
- PKB – 18 mln USD
- Wzrost PKB – 0%
- PKB na 1 mieszkańca – 2500 USD
- Inflacja- 3,2%
- Bezrobocie – 14%
- Użytkowanie ziemi:
- ziemie uprawne: 12,9%
- inne: 87,1%.
- Przemysł: budownictwo, rękodzieło (meble, koronki, wyroby z drewna), rybołówstwo.
- Rolnictwo: kawa, kukurydza, ziemniaki, warzywa; drewno; ryby, homary (na Tristan da Cunha).
- Eksport: ryby (mrożone, konserwowe i suszone tuńczyki), kawa, rękodzieło.
- Import: żywność, napoje, tytoń, paliwa, pasze, materiały budowlane, pojazdy silnikowe i części, maszyny i części.
- Produkcja energii elektrycznej: 7 mln kWh
Emisja gazów cieplarnianych | edytuj kod
Emisja równoważnika dwutlenku węgla z terytorium wyniosła w 1990 roku 0,014 Mt, z czego 0,01 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 1,722 t dwutlenku węgla. Od tego czasu emisje na początku znacznie wahały się, a w XXI w. wzrost emisji jest dość stabilny. Głównym źródłem emisji przez cały czas był transport. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 0,018 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 4,358 t[1].
Ludność | edytuj kod
Skład etniczny | edytuj kod
- Afrykanie – 50%
- Europejczycy (gł. Brytyjczycy) – 25%
- Chińczycy – 25%
Religie | edytuj kod
- anglikanie – 81%
- baptyści – 2,2%
- Świadkowie Jehowy – 2% Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy na Wyspie Świętej Heleny.
- adwentyści dnia siódmego – 1,8%
- Armia Zbawienia – 1,7%
- katolicy – 1,3%
- zielonoświątkowcy – 1%
Analfabetyzm | edytuj kod
- całej ludności – 3%
- Kobiet – 2%
- Mężczyzn – 3%
Demografia | edytuj kod
Komunikacja i łączność | edytuj kod
Na Wyspie Świętej Heleny sieć kolejowa nie istnieje. Istnieją plany uruchomienia portu lotniczego[2][3]
- Sieć drogowa: 198 km
- Święta Helena: 138 km
- Wyspa Wniebowstąpienia: 40 km
- Tristan da Cunha: 20 km
- drogi utwardzone: 168 km
- Święta Helena: 118 km
- Wyspa Wniebowstąpienia: 40 km
- Tristan da Cunha: 10 km
Do wysp nie dociera żadna stacja telewizyjna, lecz istnieje możliwość odbioru trzech kanałów telewizyjnych odbieranych drogą satelitarną i przekazywanych nadajnikami naziemnymi. Docierają tam również 4 stacje radiowe (2 na falach długich i średnich, 2 UKF). Na terytorium Świętej Heleny możliwy jest również dostęp do internetu. Dostęp do internetu ma około 1000 mieszkańców, a telefony posiada około 2200 mieszkańców. Terytorium to nie posiada własnej floty handlowej.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Saint Helena, Ascension and Tristan, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 193, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
- ↑ An Airport for St Helena· Key Information · St Helena Government, www.sainthelena.gov.sh (ang.)
- ↑ St Helena Airport, www.sthelenaairport.com (ang.)
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Statistics · Key Information · St Helena Government, www.sainthelena.gov.sh (ang.) – oficjalna strona rządu: dane podstawowe o terytorium
- Enumerated population of St Helena, Ascension & Tristan Da Cunha 1501-2008, www.sainthelena.gov.sh (ang.) – podstrona z danymi demograficznymi
OryginałEdytujHistoria i autorzy
