Zagórzany (powiat gorlicki) w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Grobowiec Skrzyńskich Pałac w Zagórzanach Cmentarz wojenny nr 125Zagórzany – wieś w Polsce, położona (263 m n.p.m.) w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Gorlice. Leży nad potokiem Moszczanka.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
Spis treści
- 1 Integralne części wsi
- 2 Historia
- 3 Zabytki
- 4 Osoby związane z Zagórzanami
- 5 Zobacz też
- 6 Przypisy
- 7 Linki zewnętrzne
Integralne części wsi | edytuj kod
Historia | edytuj kod
Przypuszczalnie lokowana w XIII wieku, pierwsza wzmianka pochodzi z 1319. Stanowiły własność zakonu benedyktynów z klasztoru tynieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[5]. Po kasacji dóbr klasztornych przez władze austriackie, Zagórzany zostały zakupione przez Wielopolskich z Kobylanki, następnie drogą koligacji rodzinnych przeszły w posiadanie Skrzyńskich.
Nowy właściciel Tadeusz Skrzyński wybudował tutaj w latach 1834–1839 dwór w stylu neogotyckim według projektu arch. Franciszka Lanciego. Zamek został odnowiony w roku 1900, a w latach 1928–1929 rozbudowany (według projektu Juliusza Nagórskiego). W zamku Tadeusz Skrzyński założył szkołę dla zubożałych szlachcianek, w której wykładał poeta i geograf Wincenty Pol. Tam też napisał część swoich utworów. Przebywał tu także w czasach swojej młodości i malował Artur Grottger. W czasie II wojny światowej zamek został zniszczony i zdewastowany, po 1945 wyremontowany. Od 1950 mieścił się w nim państwowy dom dziecka.
Obecnie zamek jest malowniczą opustoszałą ruiną. Wokół ruin dawny park krajobrazowy, założony w I połowie XIX wieku, ze starym drzewostanem i romantycznym mostkiem. Otacza go zniszczone, neogotyckie ogrodzenie z bramą i kordegardą z okresu budowy zamku.
Niedaleko parku znajduje się monumentalne mauzoleum Skrzyńskich, zaprojektowane przez Mariana Teodora Talowskiego. W mauzoleum spoczywa m.in. hr. Aleksander Józef Skrzyński, były właściciel majątku ziemskiego w Zagórzanach.
Zabytki | edytuj kod
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[6]
- cmentarz wojenny nr 125 z I wojny światowej;
- zespół pałacowy;
- pałac,
- 2 budynki gospodarcze,
- park,
- kordegarda,
- ogrodzenie z bramą,
- stodoła plebańska, przeniesiona do skansenu w Szymbarku.
Kościół w Zagórzanach wzniesiony w 1816 r.(w miejscu starego drewnianego) murowany bez wyraźnych cech stylowych, w ostatnich czasach rozbudowany.
Osoby związane z Zagórzanami | edytuj kod
- Witold Taszycki (1898–1979) – historyk języka polskiego, badacz onomastyki i dialektologii.
- Aleksander Skrzyński – polski premier, polityk
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ GUS. Bank Danych Lokalnych.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1578 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2020-09-30.
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Zagórzany 4(1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 263 .
OryginałEdytujHistoria i autorzy
