Andrzej Strug

Andrzej Strug w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Muzeum Andrzeja Struga w Warszawie Nagrobek Andrzeja Struga na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach Tablica upamiętniająca pisarza Andrzeja Struga w Al. Niepodległości w Warszawie Strona tytułowa pisma Światowid, nr 10 z 5 marca 1927 r. Andrzej Strug – laureat nagrody im. Elizy Orzeszkowej.

Andrzej Strug, właśc. Tadeusz Gałecki ps. „Andrzej Strug”, „Borsuk”, „August Kudłaty” (ur. 28 listopada 1871 w Lublinie, zm. 9 grudnia 1937 w Warszawie) – pisarz i publicysta, wolnomularz[1], działacz ruchu socjalistycznego i niepodległościowego, beliniak, a także scenarzysta.

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Urodził się w rodzinie Władysława, właściciela sklepu kolonialnego w Lublinie, i Pauliny z Miklaszewskich[2]. Studiował w Instytucie Rolnictwa i Leśnictwa w Puławach. Działał w Kole Oświaty Ludowej i Polskiej Partii Socjalistycznej[3]. W 1895 uwięziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a w 1897 skazany na zesłanie do guberni archangielskiej[3], gdzie przebywał do 1900[4].

Po powrocie do kraju studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim i uczestniczył w rewolucji 1905 roku[4]. Był wtedy liderem Wydziału Chłopskiego, a następnie Wydziału Wiejskiego PPS i redagował pismo chłopskie „Gazetę Ludową”[5]. Ponownie aresztowany w 1907 musiał opuścić granice państwa rosyjskiego i wyjechał do Paryża. W 1910 był jednym z sygnatariuszy listu otwartego w sprawie pochowania ciała Juliusza Słowackiego na Wawelu. Pochówek oprotestował biskup krakowski Jan Puzyna[6]. Po powrocie z Francji, Strug wstąpił do organizacji „Strzelca”[4]. Uczestniczył w zjeździe w Zakopanem w sierpniu 1912 roku, na którym powołano Polski Skarb Wojskowy[7]. W okresie I wojny światowej walczył w szeregach Legionów Józefa Piłsudskiego w stopniu wachmistrza sztabowego[4]. W latach 1915–1918 pełnił funkcję referenta politycznego w Polskiej Organizacji Wojskowej[4]. 9 lutego 1916 został formalnie zwolniony z Legionów Polskich.

W Polsce niepodległej reprezentował PPS. W 1918 wziął udział w tworzeniu Rządu Ludowego i został wiceministrem propagandy. W 1920 został członkiem założycielem Wielkiej Loży Narodowej Polskiej[4]. W 1927 otrzymał nagrodę literacką im. Elizy Orzeszkowej za całokształt twórczości[8]. W 1928 zasiadł z listy PPS w senacie, a w 1934 stał na czele Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela[4]. W latach 1924 i 1935 pełnił obowiązki prezesa Związku Zawodowego Literatów Polskich, którego był współzałożycielem[4] (był delegatem na zjazd ZZLP 4 lutego 1922 w Warszawie[9]). W 1928 był współautorem scenariuszy do filmów Pan Tadeusz (z Ferdynandem Goetlem) i Przedwiośnie (z Anatolem Sternem). W 1934 odmówił przyjęcia członkostwa Polskiej Akademii Literatury, ponieważ protestował przeciwko procesowi brzeskiemu i Berezie Kartuskiej[4].

W swojej twórczości pisarskiej podejmował tematy wojenne i walki o idee sprawiedliwości społecznej, np. Ludzie podziemni, Dzieje jednego pocisku, Mogiła nieznanego żołnierza. Krytykował też współczesny kapitalizm w powieściach: Pieniądz, Żółty krzyż. Poznawszy Tatry w latach krakowskich studiów powracał do nich i Zakopanego dość często. Jego znajomość problemów modnego wówczas uzdrowiska zaowocowała nietypową dla niego pozycją groteskowo-satyryczną Zakopanoptikon.

Według publicystów narodowo-katolickich należał do masonerii, a od 1922 do 1923 pełnił funkcję Wielkiego Mistrza Wielkiej Loży Polskiej[10]. Do końca życia był aktywnym działaczem społecznym i politycznym. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach[4] (kwatera A19-lewe półkole-9)[11].

Ordery i odznaczenia | edytuj kod

Twórczość | edytuj kod

Filmografia | edytuj kod

Scenariusz
Ekranizacje
 Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Andrzeja Struga.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Przemysław Waingertner: Mason ofiarny (pol.). [dostęp 24 maja 2008].
  2. ↑ Wykaz Legionistów ↓.
  3. ↑ a b Stefan Król, Cytadela Warszawska, Książka i Wiedza, Warszawa 1978, s. 190.
  4. ↑ a b c d e f g h i j O kawalerii polskiej XX wieku s. 22
  5. ↑ Samuel Sandler: Andrzej Strug wśród ludzi podziemnych. Warszawa: Czytelnik, 1959. za: strona o Rewolucji 1905 roku; dostęp 2013-12-11
  6. ↑ List otwarty w sprawie sprowadzenia zwłok Juliusza Słowackiego, Paryż 1910 .
  7. ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, [w:] „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 80.
  8. ↑ Marian (1878–1958) RedM.(1. 1. ) R. Dąbrowski Marian (1878–1958) RedM.(1. 1. ) R., Światowid : ilustrowany kurjer tygodniowy. 1927, nr 10, M. Dąbrowski, 5 marca 1927 [dostęp 2015-12-12] .
  9. ↑ Wiadomości bieżące. Z miasta. O byt literatów. „Kurjer Warszawski”, s. 4, Nr 39 z 8 lutego 1922. 
  10. ↑ Kronika religijna. U nas. Masoni w Polsce. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 5, s. 123, 1925. 
  11. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  12. ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  13. ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 435 „za wybitną twórczość literacką”.
  14. ↑ Przeciwko odznaczeniu Struga zaprotestował o. Maksymilian Maria Kolbe. Maksymilian Maria Kolbe. Kronika religijna. Skandaliczne odznaczenie. „Rycerz Niepokalanej”. Nr 7, s. 165, 1925. 
  15. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 305 „za wybitną twórczość literacką”.
  16. ↑ AndrzejA. Strug AndrzejA., Jutro... wyd. 1908., polona.pl [dostęp 2018-07-19] .
  17. ↑ AndrzejA. Strug AndrzejA., Chimera : powieść, wyd. 1918., polona.pl [dostęp 2018-07-19] .

Bibliografia | edytuj kod

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Andrzej Strug" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy