Gmina Gostycyn

Na mapach: 53°29′N 17°49′E/53,489167 17,810000

Gostycyn (gmina) w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii (Przekierowano z Gmina Gostycyn) Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Gostycyn – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie tucholskim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Siedziba gminy to Gostycyn.

30 czerwca 2012 gminę zamieszkiwało 5270 osób[3]. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[4] gminę zamieszkiwało 5238 osób.

Spis treści

Struktura powierzchni | edytuj kod

Według danych z roku 2005[5] gmina Gostycyn miała obszar 136,15 km², w tym:

  • użytki rolne: 61%
  • użytki leśne: 29%

Obszar gminy Gostycyn stanowi 12,63% powierzchni powiatu tucholskiego. 1 stycznia 2012 wśród 2479 polskich gmin gmina Gostycyn zajmowała 829. miejsce pod względem powierzchni oraz 1385. pod względem liczby ludności[1].

Ochrona przyrody | edytuj kod

Na terenie gminy znajduje się część rezerwatu przyrody Dolina rzeki Brdy chroniącego system przyrodniczy doliny Brdy.

Demografia | edytuj kod

Dane z 30 czerwca 2004[6] :

Dane z 30 czerwca 2012[3]:

  • Piramida wieku mieszkańców gminy Gostycyn w 2014 roku[2].


Zabytki | edytuj kod

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy[7]:

  • kościół parafii pod wezwaniem św. Marcina z 1819 roku w Gostycynie, nr A/1566 z 14.07.2010 roku
  • zespół pałacowy z XVIII w. w Kamienicy, obejmujący: pałac z lat 1770-1790; park z XIX w.; zabudowania gospodarcze: spichrz z 1759; oborę, obecnie chlewnię z 1875; cielętniki z 1859 roku, nr 137/A z 30.01.1985 roku
  • ptaszarnia na terenie folwarku z 1863 roku w Łyskowie, nr 136/A z 30.01.1985 roku
  • zespół dworski z końca XIX w. w Motylu, obejmujący: dwór z 1883; park; spichrz; młyn wodny z 1928; stodołę z 1880; chlew, nr 132/A z 15.06.1985 roku
  • zespół dworski z drugiej połowy XIX w. w Wielkiej Kloni, obejmujący: dwór; park, nr 162/A z 15.01.1985 roku.

Sołectwa | edytuj kod

Bagienica, Gostycyn, Łyskowo, Mała Klonia, Pruszcz, Przyrowa, Wielka Klonia, Wielki Mędromierz, Kamienica, Piła[8].

Pozostałe miejscowości | edytuj kod

Kamienica (osada), Karczewo, Leontynowo, Motyl, Pieńkowo, Świt, Wapiennik, Żółwiniec.

Sąsiednie gminy | edytuj kod

Cekcyn, Kęsowo, Koronowo, Lubiewo, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Tuchola

Historia | edytuj kod

Rzeczka Kamionka, będąca w przeszłości granicą między państwem polskim i krzyżackim a później Starostwem Nakielskim i Tucholskim, łączy obecnie ziemie wchodzące w skład dzisiejszej Gminy Gostycyn. Historia tych ziem sięga odległej przeszłości. Świadczą o tym wykopaliska archeologiczne z Gostycyna, Kamienicy, Wielkiej i Małej Kloni, Przyrówki oraz Wielkiego Mędromierza. Najbardziej znanym stanowiskiem archeologicznym jest tzw. Burghardt, czyli grodzisko nizinno-wyżynne, stożkowate, które zostało usytuowane na szerokim cyplowatym wzniesieniu wcinającym się w łąki. Jego powstanie datowane jest na XIII- XIV w.

Miejscowości Gminy Gostycyn w źródłach historycznych wzmiankowane są w różnym czasie. Najwięcej z nich podają zapisy XIV - wieczne. Najwcześniej wzmiankowaną miejscowością jest Wielki Mędromierz - rok 1313. Dokument osadniczy z 1350 r. wspomina Gostycyn. Wielka Klonia ze swoim właścicielem wicestarostą Wojsławem wspomniana zostaje pod rokiem 1360. W roku 1368, jako wieś rycerska wspomniany zostaje Pruszcz. Z 1369 r. pochodzi dokument mówiący o Łyskowie i jej właścicielu rycerzu Kristianie von Lobedow. Pod rokiem 1374, jako części gostycyńskiej parafii, wymieniane są Karczewo oraz Przyrowa. Z roku 1382 pochodzi wzmianka o młynie w Pile. Pod rokiem 1432 pierwszy raz zapisano nazwy Kamienicy i Bagienicy, a w 1507 roku Małej Kloni. Najpóźniej powstała osada młyńska Motyl. Jej początki można datować na I połowę XVIII w.

Wsie Gminy Gostycyn w przeszłości stanowiły własność prywatną bądź królewską. Do pierwszych zaliczyć można Kamienicę, Wielką i Małą Klonię, Bagienicę, Przyrowę, Łyskowo, Motyl oraz Pruszcz. Później w tych miejscowościach wyodrębnione zostały tzw. obszary dworskie i wiejskie. Wśród właścicieli tych miejscowości znaleźli się m.in. przedstawiciele takich rodów jak: Marcin, Mateusz, Jan i Michał Prusieccy - współwłaściciele Pruszcza, Bagienicy oraz Kamienicy w XVI w., Reinhold i Jan Heidensteinowie - właściciele Wielkiej Kloni w I połowie XVII w., Łyskowscy herbu Doliwa - właściciele Łyskowa.

Z mniej znanych wydarzeń historycznych dotyczących gminy Gostycyn można wspomnieć, iż w II połowie XIX w. w Bagienicy powstała wspólnota ewangelicka. Jej pierwszym pastorem był Heinrich Borowski. Sprawował on swoją posługę w latach 1875-1885. Od kwietnia 1874 r. do czerwca 1875 na terenie majątku kamienieckiego działały, sprowadzone przez właściciela hrabiego Carla von Koenigsmarcka, Służebniczki Panny Maryi z zakonu założonego przez Edmunda Bojanowskiego. Prowadziły szkołę, ochronkę dla małych dzieci, sprawowały opiekę nad chorymi. Ważnym wydarzeniem była budowa kolei na początku XX w. Ciężki okres I wojny światowej opisał w swoim pamiętniku mieszkaniec Pruszcza Jan Mazurkiewicz. Jego wspomnienia zostały wydane w roku 1975 w książce pt. "Los żołnierza". 5 sierpnia 1924 r. powiat tucholski odwiedził prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski. Zwiedzał m.in. kopalnię węgla brunatnego w Pile. Przejeżdżał także przez teren Gminy Gostycyn udając się do Wysokiej Polnej. Także kampania wrześniowa 1939 r. wypisała swoje piętno na losach tutejszej ziemi. Pierwsza potyczka wojsk polskich z niemieckimi miała miejsce pod Wielką Klonią. Do ciężkich walk doszło także w rejonie Gostycyna i Pruszcza.

Z Gminą Gostycyn związanych jest także kilka znanych postaci. Możemy tutaj wymienić Reinholda Heidensteina - historyka oraz współpracownika kanclerza królewskiego Jana Zamoyskiego, ks. Pawła Wojciecha Nagórskiego - proboszcza gostycyńskiego, który oprócz duszpasterzowania zajmował się także twórczością literacką, malarza Leona Wyczółkowskiego, który wędrując po tutejszych pięknych borach gościł w pałacu państwa Górskich w Kamienicy.

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2012 r.. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
  2. ↑ a b Gmina Gostycyn w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-03-14]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ a b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 czerwca 2012. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-04-12].
  4. ↑ Gmina Gostycyn w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2020-04-27]  (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  5. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  6. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 98. [dostęp 28-02-2012].
  8. ↑ Podział Gminy Gostycyn na sołectwa. Gmina Gostycyn. [dostęp 2013-04-12].
Na podstawie artykułu: "Gmina Gostycyn" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy