Kamerun

Na mapach: 7°N 12°E/7,000000 12,000000

Kamerun w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Kamerun, Republika Kamerunu (fr. Cameroun, République du Cameroun, ang. Cameroon, Republic of Cameroon) – państwo w środkowej Afryce, nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Nigerią, Czadem, Republiką Środkowoafrykańską, Kongiem, Gabonem i Gwineą Równikową. Kamerun jest członkiem ONZ, Unii Afrykańskiej i innych organizacji międzynarodowych.

Spis treści

Historia | edytuj kod

 Osobny artykuł: Historia Kamerunu.

Pod koniec XVIII wieku koczowniczy muzułmański lud Fulbe, pochodzący z Sahelu, podbił tereny Kamerunu, wypierając lub wchłaniając miejscową ludność.

Portugalczycy dotarli do wybrzeży Kamerunu na początku XVI wieku. Ich nieliczne faktorie nadbrzeżne handlowały różnymi towarami, ale głównie niewolnikami. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku powstały pierwsze misje chrześcijańskie.

W roku 1884 Kamerun stał się kolonią niemiecką ze stolicą w Buéa, przeniesioną później do Jaunde. Po pierwszej wojnie światowej Kamerun został terytorium mandatowym Ligi Narodów, podzielonym pomiędzy Wielką Brytanię i Francję.

Francuska część kraju uzyskała niepodległość w 1960 r. jako Republika Kamerunu. W lutym 1961 r. przeprowadzono plebiscyt, mający zdecydować o przyszłości części brytyjskiej. W jego wyniku 2/3 terytorium na północy (zamieszkane głównie przez ludność muzułmańską) przyłączono do Nigerii, zaś pozostała część południowa (przeważnie chrześcijańska) przyłączyła się do Republiki Kamerunu, która przekształcona została tym samym w Federacyjną Republikę Kamerunu. Obie części nowej republiki, francuska i brytyjska, uzyskały autonomię. Ahmadou Ahidjo został pierwszym prezydentem kraju. W roku 1966 Ahidjo, działając w oparciu o resorty siłowe, zdelegalizował wszystkie partie polityczne. W 1970 r. stłumił rebelię organizacji UPC (Union of the Peoples of Cameroon). W 1972 wprowadził nową konstytucję, znoszącą federację, a ustanawiającą państwo unitarne.

W roku 1982 Ahidjo zrezygnował z urzędu i został na mocy konstytucji zastąpiony przez premiera Paula Biyę, pochodzącego z ludu Beti-Pahuin. Ahidjo wkrótce pożałował, że Biya został jego następcą, lecz zorganizowany przez jego współpracowników w 1984 zamach stanu nie udał się. Biya wygrał przeprowadzone w 1983 i 1984 r. wybory prezydenckie, w których był jedynym kandydatem. Wielopartyjne wybory w 1992 i 1997 r. wygrała jego partia – CPDM, jednak istniały podejrzenia, iż wyniki zostały sfałszowane.

Ostatnie wybory parlamentarne miały miejsce 22 lipca 2007 roku i ponownie zostały wygrane przez partię Biyi. Wraz z rosnącymi napięciami między chrześcijanami a muzułmanami na północy i pomiędzy anglofonami a frankofonami na południowym zachodzie, w Kamerunie rośnie zagrożenie wojną domową.

Pochodzenie nazwy kraju | edytuj kod

Nazwa państwa wywodzi się z portugalskiej nazwy rzeki Wouri – Rio de Camarões (pol. Rzeka Krewetek), która w późniejszym okresie została rozciągnięta na cały kraj leżący nad tą rzeką.

Ustrój polityczny | edytuj kod

 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Kamerunu.

Ustrój polityczny Kamerunu to połączenie demokracji parlamentarnej z systemem prezydenckim. Konstytucja została uchwalona w 1972 roku i znowelizowana w 1995. Władzą ustawodawczą jest, liczące 180 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych, jednoizbowe Zgromadzenie Narodowe o 5-letniej kadencji, obradujące trzy razy w roku.

Głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 7-letnią kadencję. Prezydent posiada znaczny zasób władzy – może zatwierdzać i wetować ustawy, bez konsultacji z parlamentem powoływać i odwoływać członków rządu, sędziów, szefów przedsiębiorstw państwowych i urzędów centralnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier mianowany przez prezydenta.

Podział administracyjny | edytuj kod

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Kamerunu. Regiony Kamerunu

Kamerun dzieli się na 10 regionów (każdy z gubernatorem na czele mianowanym przez prezydenta):

  1. Adamawa
  2. Centralny
  3. Wschodni
  4. Dalekiej Północy
  5. Nadmorski
  6. Północny
  7. Północno-Zachodni
  8. Zachodni
  9. Południowy
  10. Południowo-Zachodni

i 58 departamentów (każdy z prefektem na czele):

Ludność | edytuj kod

Religie | edytuj kod

Katolicka katedra w Mbalmayo  Osobny artykuł: Religia w Kamerunie.

Struktura religijna kraju w 2019 roku według World Christian Database[2]:

Miasta Kamerunu | edytuj kod

 Osobny artykuł: Miasta Kamerunu.

Poniższa lista przedstawia największe miasta Kamerunu[3]:

Struktura etniczna | edytuj kod

Taniec pogrzebowy wśród ludności Bamileke

Geografia | edytuj kod

 Osobny artykuł: Geografia Kamerunu. Wulkaniczne ostańce w pobliżu miejscowości Rhumsiki na Dalekiej Północy Przeprawa promowa przez rzekę Dja

Z powierzchnią 475 442 km² Kamerun, co do wielkości, zajmuje 53 miejsce wśród wszystkich państw świata[5], porównywalnie z Papuą-Nową Gwineą i nieco tylko mniejszym amerykańskim stanem Kalifornia[6]. Kraj położony jest w Środkowej i Zachodniej Afryce nad Zatoką Bonny, częścią Zatoki Gwinejskiej Oceanu Atlantyckiego. Literatura turystyczna określa Kamerun mianem „Afryki w miniaturze” ze względu na różnorodność klimatu: morski, pustynny, górski, tropikalny i sawannowy[7]. Kraj graniczy z Nigerią od zachodu, Czadem od północnego wschodu, z Republiką Środkowoafrykańską od wschodu oraz Gwineą Równikową, Gabonem i z Republiką Konga od południa.

Kamerun dzieli się na pięć stref geograficznych, wyraźnie różniących się od pozostałych zarówno pod względem klimatu, rzeźby powierzchni, jak i wegetacji. Nizina nadbrzeżna sięga 15-150 kilometrów od Zatoki Gwinejskiej w głąb lądu[8], a jej przeciętna wysokość to 90 metrów n.p.m.[9]. Pas ten, bardzo wilgotny i gorący, z krótką porą suchą, jest gęsto zalesiony tropikalnym lasem deszczowym[10][11] Południowokameruński płaskowyż wznosi się nad niziną nadbrzeżną na średnią wysokość 650 metrów n.p.m.[12]. Ten region jest również zdominowany przez deszczowe lasy tropikalne, ale ze względu na równowagę pór deszczowych i suchych nie są one tak wilgotne, jak na wybrzeżu.

Nieregularny, przerywany łańcuch gór, wzgórz i płaskowyżów, zwany Pasmem Kameruńskim, rozciąga się od szczytu wulkanu Kamerun na wybrzeżu (najwyższy punkt kraju – 4095 metrów n.p.m.[13]) prawie po Jezioro Czad na północnym krańcu kraju. Region ten ma klimat umiarkowany, szczególnie na Zachodnim Płaskowyżu, aczkolwiek opady są tu też wysokie. Ziemia należy do najżyźniejszych w Kamerunie, głównie wokół stożków wulkanicznych[13]. Na skutek działalności wulkanicznej w tym regionie powstały jeziora kraterowe. 21 sierpnia 1986 z jednego z nich (Jezioro Nyos) zaczął wydobywać się dwutlenek węgla powodując śmierć 1700-2000 ludzi[14].

Płaskowyż południowy przekształca się na północy w trawiastą, mocno sfałdowaną Wyżynę Adamawa, stanowiącą barierę oddzielającą południową część kraju od północnej. Wyżyna wznosi się przeciętnie na 1100 metrów n.p.m.[12], z temperaturami od 22 do 25 °C i znacznymi opadami[15]. Doliny regionu północnego rozciągają się od stoków wyżyny po Jezioro Czad, wznosząc się przeciętnie na 300-350 metrów n.p.m.[13]. Charakterystyczną roślinnością są sawannowe krzewy i trawy. Jest to obszar jałowy, z niewielkimi opadami i wysoką temperaturą.

Kamerun posiada cztery odrębne zlewiska. Głównymi rzekami na południu są Ntem, Nyong, Sanaga i Wouri. Wszystkie płyną w kierunku południowym i uchodzą do Zatoki Gwinejskiej. Dja i Kadéï płyną w kierunku południowo-zachodnim i są dopływami Konga. Na północy kraju rzeka Bénoué płynie na północ i zachód uchodząc do Nigru, zaś Logone uchodzi do Jeziora Czad, u brzegów którego Kamerun styka się z trzema innymi krajami.

Gospodarka | edytuj kod

Wartość Produktu Krajowego Brutto na głowę mieszkańca (PKB per capita) w roku 2009 był obliczany na 2253 USD[16], jeden z najwyższych w Afryce subsaharyjskiej[17]. Głównym rynkiem zbytu są Francja, Włochy, Korea Południowa, Hiszpania i Wielka Brytania. Kamerun znajduje się w strefie działania Organizacji dla Harmonizacji Prawa Afrykańskiego (OHADA)[18]. Walutą obiegową jest frank CFA. Bezrobocie w roku 2001 sięgało 30% populacji, a trzecia część społeczeństwa żyła poniżej progu ubóstwa obliczanego na 1,25 USD dziennie w roku 2009[19]. Od końca lat osiemdziesiątych XX wieku Kamerun jest objęty programami pomocowymi Banku Światowego i IMF w celu zmniejszenia bezrobocia, prywatyzacji przemysłu i wzrostu gospodarczego. Turystyka, zwłaszcza na wybrzeżu i w okolicach Góry Kamerun zapowiada znaczny wzrost gospodarczy[20].

Transport | edytuj kod

Linia kolejowa łącząca Ngaoundéré z Yaoundé  Osobny artykuł: Transport w Kamerunie.

Transport w Kamerunie przysparza wiele trudności. Drogi są w złym stanie[21] i uzależnione od zmiennej pogody, jako że tylko 10% posiada utwardzone nawierzchnie. Kontrole drogowe służą policji i żandarmerii głównie do wyłudzania łapówek[22]. Linia kolejowa łączy miejscowości Kumba na zachodzie i Bélabo na wschodzie oraz Ngaoundéré na północy. Lotniska międzynarodowe znajdują się w Douala i Garoua oraz mniejsze w Yaoundé. W ujściu rzeki Wouri River znajduje się port Douali, główny port morski kraju.

Rynek mleka | edytuj kod

Mimo wysokiej liczby bydła w Kamerunie, produkcja mleka w Kamerunie jest niezwykle niska (7,5 litra rocznie na mieszkańca, wobec średniej na świecie 45 litrów na mieszkańca) – w 2014 r. na import mleka do kraju wydano prawie 80 mln dolarów[23].

Siły zbrojne | edytuj kod

Przedstawiciel ambasady USA z żołnierzami SZ Kamerunu  Osobny artykuł: Siły Zbrojne Kamerunu.

Stosunki z sąsiednimi krajami układają się generalnie pomyślnie. Wyjątkami jest nierozwiązany konflikt graniczny z Gwineą Równikową. Napływ Kameruńczyków do Gwinei Równikowej, co wiąże się z nadzieją na zatrudnienie przy eksploatacji nowo odkrytych złóż ropy, przyczynił się do wzrostu napięcia. W roku 1999 rządy Kamerunu, Gwinei Równikowej, Nigerii, Wysp św. Tomasza i Książęcej, Gabonu, Konga, Demokratycznej Republiki Konga i Angoli powołały Gulf of Guinea Commission mającą pomagać w rozwiązywaniu problemów, przede wszystkim granicznych, w regionie.

Kamerun dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[24]. Uzbrojenie sił lądowych składało się w 2014 roku m.in. z 100 opancerzonych pojazdów bojowych, a marynarka wojenna dysponowała 57 okrętami obrony przybrzeża[24]. Siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 15 samolotów transportowych, 11 samolotów szkolno-bojowych oraz 9 śmigłowców[24].

Wojska kameruńskie w 2014 roku liczyły 14 tys. żołnierzy zawodowych oraz 10 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) kameruńskie siły zbrojne stanowią 97. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 370 mln dolarów (USD)[24].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ a b c d e f World Economic Outlook, April 2018, imf.org [dostęp 2018-04-18]  (ang.).
  2. ↑ WWL 2020 Country Dossier Cameroon, Open Doors USA [dostęp 2020-06-11] .
  3. ↑ Population of Cities in Cameroon (ang.). World Population Review. [dostęp 2018-07-18].
  4. ↑ Country: Cameroon – People Groups (ang.). Joshua Project, 2018. [dostęp 17 lipca 2018].
  5. ↑ Demographic Yearbook 1.
  6. ↑ „Rank Order – Area”
  7. ↑ DeLancey and DeLancey 16.
  8. ↑ Fomesky et al 6.
  9. ↑ Neba 14.
  10. ↑ Neba 28.
  11. ↑ „Highest Average Annual Precipitation Extremes”.
  12. ↑ a b Neba 16.
  13. ↑ a b c Neba 17.
  14. ↑ DeLancey and DeLancey 161 podaje liczbę 1700; Hudgens and Trillo 1054 mówi o „co najmniej 2000"; West 10 twierdzi, że „ponad 2000"
  15. ↑ Gwanfogbe et al 20; Neba 29
  16. ↑ Międzynarodowy Fundusz Walutowy 2009
  17. ↑ Musa Biya: Plan to keep power in Cameroon clears hurdle
  18. ↑ Portal biznesowy Afryki
  19. ↑ Human Development Indices
  20. ↑ Neba, s.173–6
  21. ↑ Neba, s.199
  22. ↑ Neba, s.111
  23. ↑ Analiza atrakcyjności eksportu mleka do Kamerunu w 2015 roku. goafrica.gov.pl. [dostęp 2015-06-23].
  24. ↑ a b c d Cameroon (ang.). Global Firepower. [dostęp 2014-09-08].

Bibliografia | edytuj kod

  • John Mukum Mbaku: Culture and Customs of Cameroon (Culture and Customs of Africa), Greenwood Press, ​ISBN 1-03-133323-1​
  • Aaron Neba: Modern Geography of the Republic of Cameroon, Bamenda, Neba Publishers 1999

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (kraj):
Na podstawie artykułu: "Kamerun" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy