Lekarz - encyklopedia.biolog.pl

Lekarz w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Luke Fildes, Lekarz, 1891

Lekarz – osoba posiadająca wiedzę i uprawnienia do leczenia ludzi i lekarz weterynarii zwierząt^[1]^[2].

Lekarz zajmuje się utrzymywaniem lub przywracaniem zdrowia poprzez badanie, diagnozowanie, prognozowanie i leczenie chorób, urazów i innych schorzeń fizycznych i umysłowych.

Dawniej wyrazy „lekarz” i „doktor” były słowami potocznym, którymi określano ludzi zajmujących się leczeniem i pielęgnowaniem, posiadających wykształcenie, ale niekoniecznie uniwersyteckie czy akademickie.

Współcześnie lekarze muszą posiadać specjalistyczne wykształcenie medyczne. W trakcie praktyki zawodowej mogą skupiać się na pewnych kategoriach chorób, rodzajach pacjentów i metodach leczenia – zwanych specjalnościami medycznymi – lub mogą zapewniać stałą i regularną opiekę medyczną osobom, rodzinom i społecznościom. Praktyka medyczna wymaga szczegółowej znajomości dyscyplin akademickich, jak anatomia i fizjologia oraz chorób podstawowych i ich leczenia. Niezbędne dla każdego lekarza jest ciągłe zwiększanie kompetencji w dziedzinie medycyny, którą się zajmuje.

Rola lekarza i znaczenie samego słowa różnią się na świecie, jak i stopnie specjalizacji i inne kwalifikacje. Wspólnym elementem jest etyka zawodowa, która wymaga w szczególności od lekarzy rozważenia, współczucia i życzliwości dla swoich pacjentów. Lekarz przed rozpoczęciem praktyki w zawodzie składa Przyrzeczenie lekarskie.

Spis treści

1 Polska
- 1.1 Kształcenie lekarzy w Polsce
- 1.2 Uczelnie medyczne w Polsce
2 Specjalności lekarskie
- 2.1 System Specjalizacji w Polsce
3 Kontrowersje językowe
4 Zobacz też
5 Uwagi
6 Przypisy
7 Linki zewnętrzne

Polska | edytuj kod

Lekarzem jest osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami, do udzielania świadczeń zdrowotnych, w szczególności do: badania stanu zdrowia, rozpoznawania chorób i zapobiegania im, leczenia i rehabilitacji chorych, udzielania porad lekarskich, a także wydawania opinii i orzeczeń lekarskich, w zakresie swojej specjalizacji^[3]^[4].

Nazwa lekarz jest zapożyczeniem z języka gockiego słowa lēkeis 'lekarz' (lekinon „leczyć”), który z kolei jest zapożyczeniem z kontynentalnego języka celtyckiego słowa lēkijaz, irl. liaig „lekarz”. Obie formy pochodzą od greckich słów lekeis i lekinón^[5].

Wskaźnik liczby lekarzy w Polsce na 1000 mieszkańców osiągnął w 2015 wartość 2,2 i był najniższy wśród państw członkowskich Unii Europejskiej^[6].

Kształcenie lekarzy w Polsce | edytuj kod

W Polsce tytuł zawodowy lekarza zdobywa się kończąc sześcioletnie jednolite studia wyższe^[a] na kierunku lekarskim uczelni medycznej, z czego od roku 2012 dwa semestry na ostatnim roku studiów stanowi nauczanie praktyczne^[3]^[4].

Dyplom lekarza jest równorzędny z dyplomem magistra.

Prawo wykonywania zawodu lekarza zdobywa się po odbyciu trzynastomiesięcznego stażu podyplomowego oraz zdaniu z wynikiem pozytywnym Lekarskiego Egzaminu Końcowego. Dodatkowymi warunkami stawianymi lekarzom przez prawo są: posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, odpowiedni stan zdrowia oraz wykazywanie nienagannej postawy etycznej. Zasady wykonywania zawodu lekarza reguluje Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Zasady uznawania kwalifikacji lekarza nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej określa Ustawa o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej z dnia 22 grudnia 2015 r.^[7]. Dokonuje ona w zakresie swojej regulacji wdrożenia odpowiednich dyrektyw Wspólnot Europejskich.

Uczelnie medyczne w Polsce | edytuj kod

Następujące uczelnie wyższe kształcą przyszłych lekarzy (kierunek lekarski)^[8]:

Gdański Uniwersytet Medyczny
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
- Wydział Lekarski
- Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Collegium Medicum
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
- Wydział Lekarski I
- Wydział Lekarski II
Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
- Wydział Lekarski
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Uniwersytet Rzeszowski
Uniwersytet Zielonogórski
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
- Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
- I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
- II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
- Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym
- Wydział Wojskowo-Lekarski z Kierunkiem Fizjoterapii
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy
Warszawski Uniwersytet Medyczny
- Wydział Lekarski
- Wydział Lekarsko-Dentystyczny
Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu
- Wydział Nauk o Zdrowiu i Kultury Fizycznej

Specjalności lekarskie | edytuj kod

Zobacz też kategorię: Specjalności lekarskie.

Znaczny rozwój nauk medycznych spowodował konieczność wprowadzenia specjalizacji podstawowych i szczegółowych. Tytuł lekarza specjalisty w danej specjalności medycznej uzyskuje się po odbyciu trwającego zwykle 5-6 lat szkolenia w trakcie pracy zawodowej. Szkolenie lekarza przed uzyskaniem tytułu specjalisty w szczegółowej specjalności (tj. możliwej do uzyskania dopiero po zakończeniu szkolenia w podstawowej specjalności) ze względu na procedury administracyjne oraz wymogi formalne trwa zwykle około 15-20 lat, licząc od momentu rozpoczęcia studiów.

System Specjalizacji w Polsce | edytuj kod

Do roku 1999 r. obowiązywał dwustopniowy system specjalizacji. Po dwóch – trzech latach szkolenia lekarz otrzymywał tytuł „lekarza danej specjalności” np. lekarz chorób wewnętrznych – tzw. I stopień specjalizacji. Jeśli zdecydował się na kontynuowanie specjalizacji, mógł zdobyć tzw. specjalizację II stopnia i tytuł „lekarza specjalisty” danej specjalności – np. lekarz specjalista chorób wewnętrznych. Ordynatorem oddziału może zostać tylko lekarz specjalista (II stopnia) w danej specjalności. System ten nie dotyczył specjalizacji uzyskiwanych po zdobyciu innej (specjalizacji szczegółowych), gdzie obowiązywał system jednostopniowy.

Do niedawna lekarze w Polsce mogli specjalizować się w 40 specjalnościach podstawowych^[9]:

oraz 28 specjalnościach szczegółowych (po uzyskaniu jednej z odpowiednich – tzn. określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia – specjalizacji podstawowych):

Od 2013^[10] roku lista specjalizacji lekarzy wygląda następująco^[11]:

System specjalizacji opiera się na modułach. Część specjalizacji występuje jako moduł jednolity, część natomiast jest podzielona na moduł podstawowy i specjalistyczny (z czego moduł podstawowy może być wspólny dla kilku specjalizacji jednocześnie). Dla przykładu, ukończenie modułu podstawowego w zakresie chirurgii ogólnej (trwa 2 lata) upoważnia do podjęcia modułu specjalistycznego ze specjalizacji:

Chirurgia dziecięca (kolejne 4 lata)
Chirurgia klatki piersiowej (kolejne 4 lata)
Chirurgia naczyniowa (kolejne 4 lata)
Chirurgia ogólna (kolejne 4 lata)
Chirurgia onkologiczna (kolejne 4 lata)
Chirurgia plastyczna (kolejne 4 lata)

Wykaz modułów podstawowych^[12]:

moduł podstawowy w zakresie chirurgii ogólnej
moduł podstawowy w zakresie chorób wewnętrznych
moduł podstawowy w zakresie otorynolaryngologii
moduł podstawowy w zakresie patomorfologii
moduł podstawowy w zakresie pediatrii.

Moduły jednolite trwają od 4 do 6 lat. Moduły podstawowe wraz z modułami specjalistycznymi od 4 do 7-10 lat (najdłużej transplantologia kliniczna). W niektórych wypadkach potrzebne jest uzyskanie jednej ze specjalizacji w pierwszej kolejności, żeby móc przystąpić do danego modułu specjalistycznego, np. ukończona specjalizacja II stopnia (dawniej) lub tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii upoważnia do rozpoczęcia modułu specjalistycznego z endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości lub ginekologii onkologicznej.

Natomiast lekarze dentyści mogą specjalizować się w następujących specjalnościach:

Specjalizacje te odbywają się na zasadzie modułów jednolitych trwających od 3 do 6 lat (najdłużej chirurgia twarzowo-szczękowa).

Dwustopniowy system specjalizacji w Polsce wprowadzono po II wojnie światowej ze względu na ogromny niedobór kadry lekarskiej i konieczność skróconego szkolenia specjalistów oraz chęć jak najszybszego „poprawienia” danych statystycznych dotyczących liczby specjalistów (w statystykach podawano łączną liczbę specjalistów bez informacji o stopniu). W tym ostatnim aspekcie Polska wzorowała się na ZSRR, gdzie istniały nawet 3 stopnie specjalizacji. W systemie dwustopniowym przeważnie stosowano zasadę trzyletniej specjalizacji I stopnia i dwuletniej II stopnia.

Dość szybko system dwustopniowy uległ wynaturzeniom, które trwały aż do jego zniesienia:

zmniejszał się odsetek specjalistów I stopnia rozpoczynających specjalizację II stopnia — w najmniejszym stopniu proces ten dotyczył mało popularnych specjalności, jak np. medycyna sądowa, mikrobiologia, patomorfologia (tam był największy niedobór specjalistów) oraz lekarzy zatrudnionych w ośrodkach związanych z uczelniami medycznymi (tam konieczność zdobycia II stopnia wiązała się z warunkami zatrudnienia); w pozostałych sytuacjach II stopień zaczynali przede wszystkim ci, którzy chcieli ubiegać się o ordynaturę i mieli szansę jej uzyskania. Przyczyny nierozpoczynania II stopnia, to przeważnie:
- działania przełożonych (w prowincjonalnych szpitalach często ordynatorzy w obawie przed „konkurencją” utrudniali rozwój zawodowy innym lekarzom ze swego oddziału);
- brak wyraźnych korzyści ze zdobycia II stopnia, jeśli ktoś nie chciał się starać o ordynaturę, ponieważ zarówno specjalista I, jak i II stopnia mógł otworzyć gabinet prywatny.
coraz częściej wydłużał się okres szkolenia specjalizacyjnego (szczególnie w II stopniu) nawet do kilkunastu i 20 lat;
zmniejszał się odsetek osób rozpoczynających specjalizacje szczegółowe.

Kontrowersje językowe | edytuj kod

Zarówno w języku potocznym, jak i w oficjalnych dokumentach spotyka się tytuły zawodowe lekarzy, które nie istnieją lub których rozumienie i użycie jest niepełne albo nieprawidłowe:

„lekarz medycyny” – nieistniejący tytuł zawodowy mający być synonimem tytułu „lekarz”. Określenie to bywa spotykane nie tylko w powszechnym użyciu, ale także w pieczęciach lekarskich. Treść pieczęci lekarskiej została opisana w Uchwale Nr 110/05/IV Naczelnej Rady Lekarskiej^[13] i nie zezwala na stosowanie tytułów innych niż „lekarz” i „lekarz dentysta”. Nagminne używanie sformułowania „lekarz medycyny” w reklamach telewizyjnych może wynikać z chęci uniknięcia przez reklamodawców sporów prawnych: zgodnie z art. 63 Kodeksu Etyki Lekarskiej^[14] lekarz nie powinien używać swego wizerunku w celach komercyjnych, a widywani w reklamach aktorzy, podający się za lekarzy, mogą być tytułowani jedynie określeniem „lekarz medycyny”;
„doktor” – określenie stosowane w mowie potocznej bądź tradycyjnie jako forma grzecznościowa wobec lekarzy oraz lekarzy weterynarii i lekarzy dentystów;
lekarz dentysta – pot. dentysta, tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta studiów na kierunku lekarsko-dentystycznym, będącym kierunkiem odrębnym od kierunku lekarskiego na polskich uczelniach medycznych;
lekarz weterynarii – tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta medycyny weterynaryjnej związany z całkowicie odrębnym zawodem.

Zobacz też | edytuj kod

Uwagi | edytuj kod

↑ Jeden z wyjątków od Deklaracji Bolońskiej

Przypisy | edytuj kod

↑ Witold Doroszewski (red.): lekarz. W: Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-01-07].
↑ lekarz. W: Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2015-01-07].
↑ ^a ^b Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. (Dz.U. z 2011 r. nr 113, poz. 658).
↑ ^a ^b Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 lutego 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2020 r. poz. 514).
↑ Wiesław Boryś. Słownik etymologiczny języka polskiego 2005 str. 283; Aleksander Brückner, Karel Kadlec, Lubor Niederle. Początki kultury słowiańskiej str. 202; Zenon Klemensiewicz. Historia języka polskiego. 2. Doba średniopolska str. 28
↑ Ireneusz Sudak. Lekarzy jak na lekarstwo. „Gazeta Wyborcza”. 90 (8423), s. 6, 18 kwietnia 2015. Warszawa: Agora SA. ISSN 0860-908X.
↑ Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 220).
↑ Uczelnie, na których można studiować kierunek lekarski w Polsce
↑ Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. z 2008 r. nr 170, poz. 1050)
↑ Ministerstwo Zdrowia, www2.mz.gov.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-11] . Rozporządzenie to zastąpiono w 2019 r. rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2019 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz.U. z 2019 r. poz. 602).
↑ Załącznik numer 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów
↑ Załącznik numer 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów
↑ KrzysztofK. Makuch KrzysztofK., Biuletyn Naczelnej Rady Lekarskiej, 2005 [dostęp 2016-08-28] .
↑ Kodeks Etyki Lekarskiej, 20 września 2003 [dostęp 2016-08-28] .

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Znanylekarz.pl – serwis internetowy, umożliwiający pacjentom publikowanie opinii o lekarzach oraz umawianie się na wizyty lekarskie przez internet
Centralny Rejestr Lekarzy – baza podstawowych informacji o lekarzach i lekarzach dentystach
Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego – podział i programy poszczególnych specjalizacji lekarskich

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (medical profession):

Na podstawie artykułu: "Lekarz" pochodzącego z Wikipedii
Oryginał Edytuj Historia i autorzy