Lubelszczyzna w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaLubelszczyzna – określenie regionu używane w zależności od kontekstu w odniesieniu do ziemi lubelskiej (średniowiecze), województwa lubelskiego z lat 1474–1795 lub do późniejszych województw lubelskich. Po 1999 r. instytucje samorządowe pod nazwą Lubelszczyzna określają obecne województwo lubelskie i stosują je zamiennie (synonim)[1][2].
W literaturze historycznej nazwą Lubelszczyzna określa się historyczne województwo lubelskie istniejące w latach 1474–1795[3], którego obszar różnił się od obszaru współczesnego województwa lubelskiego. Lubelszczyzna w tym ujęciu stanowi północno-wschodnią część Małopolski. Graniczy z ziemią sandomierską na zachodzie, Mazowszem na północnym zachodzie, Podlasiem (wraz z Podlasiem Południowym) na północnym wschodzie oraz Grodami Czerwieńskimi/Rusią Czerwoną na wschodzie.
Spis treści
Historia | edytuj kod
Osobne artykuły: województwo lubelskie (I Rzeczpospolita) i województwo lubelskie (II Rzeczpospolita). Akt unii lubelskiejW 1474 r. król Kazimierz IV Jagiellończyk wydzielił z ówczesnego województwa sandomierskiego nowe – województwo lubelskie, w skład którego weszły tereny ziemi lubelskiej i ziemi łukowskiej.
Protestantyzm na Lubelszczyźnie pojawił się dopiero w drugiej połowie XVI w., jednak ten region Polski szybko stał się jednym z najważniejszych ośrodków kalwinizmu i arianizmu aż do połowy XVII w., kiedy zwyciężyła kontrreformacja. Działała tu jedna z gmin braci polskich, której przedstawicielem był Jan Niemojewski, a ministrem zboru Marcin Czechowic.
Po III rozbiorze w 1795 Lubelszczyzna znalazła się pod panowaniem Austrii. W 1809 region został włączony do Księstwa Warszawskiego. W 1815 znalazło się w Królestwie Kongresowym w zaborze rosyjskim, w 1837 Lublin został stolicą guberni lubelskiej.
W 1801 Izabela Czartoryska założyła w Świątyni Sybilli w Puławach pierwsze polskie muzeum. W 1831 miało stoczono na Lubelszczyźnie kilka bitew powstania listopadowego.
W 1877 zbudowano pierwsze połączenie kolejowe. Podczas I wojny światowej rosyjski odwrót i zajęcie regionu przez wojska niemieckie i austro-węgierskie w lecie 1915 ostatecznie zakończyło rosyjskie rządy na Lubelszczyźnie.
Miasta | edytuj kod
Stare Miasto w Lublinie Ulica Józefa Piłsudskiego w Siedlcach Świątynia Sybilli w Puławach Rynek w Kazimierzu DolnymMiasta historycznej Lubelszczyzny (w granicach województwa lubelskiego I RP):
Galeria | edytuj kod
- Wybrane pałace:
-
Pałac Jabłonowskich w Kocku
-
Pałac Sanguszków w Lubartowie
-
Pałac w Gościeradowie
-
Pałac w Celejowie
- Wybrane kościoły z okresu przedrozbiorowego:
-
Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Położenie regionu. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie. [dostęp 2011-06-05].
- ↑ Lubelszczyzna – trzy lata w Unii Europejskiej. Lubelski Urząd Wojewódzki w Lublinie. [dostęp 2011-06-05].
- ↑ Stanisław Kuraś: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 10-13, seria: Dzieje Lubelszczyzny. ISBN 83-01-03443-2.
