Mocz w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Mocz człowieka w pojemniczku plastikowymMocz (łac. urina) – uryna, płyn wytwarzany w nerkach i wydalany z organizmu, zawierający produkty przemiany materii bezużyteczne lub szkodliwe dla ustroju. Powstaje podczas filtracji i resorpcji[1].
Dobowa ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka waha się od 600 do 2500 ml. Zależy ona od wielu czynników, m.in. ilości spożytych płynów i temperatury otoczenia.
W skład moczu wchodzi:
- 96% wody[1];
- 2,5% azotowych produktów przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, amoniak)[1];
- 1,5% soli mineralnych (chlorki, fosforany, węglany)[1];
- minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak)[potrzebny przypis].
W moczu zdrowego człowieka nie powinny znajdować się cukry, białka, krwinki czerwone i krwinki białe oraz bakterie. Obecność któregoś z tych czynników może być objawem choroby:
- cukier w moczu może oznaczać cukromocz – objaw cukrzycy;
- białko w moczu może oznaczać białkomocz – zaburzenia w pracy wątroby (np. żółtaczka);
- limfocyty oraz bakterie w moczu – objaw (np. roponercza).
Choroby związane z wydalaniem moczu:
Wydzielanie moczu jest regulowane na drodze nerwowej (przez międzymózgowie, korę mózgową i układ wegetatywny) oraz przez wazopresynę (hormon antydiuretyczny wydzielany przez przysadkę)[1], posiada także związek z układem krążenia[potrzebny przypis]. Wypływ moczu następuje w wyniku skurczu mięśni pęcherza i rozkurczu zwieracza pęcherza moczowego. W zasadzie jest to akt odruchowy, którego kontroli człowiek uczy się w wieku ok. 1,5 roku. Zbyt wypełniony pęcherz powoduje mimowolne oddawanie moczu, czasem także w czasie snu (również u osób dorosłych). Niektóre zwierzęta, m.in.: ptaki oddają mocz bezwarunkowo, choć można ich nauczyć warunkowego oddawania moczu poprzez trenowanie[2][3].
Powstawanie moczu:
- Tętnica nerkowa doprowadza do nerki krew z mocznikiem, nadmiarem wody oraz innymi zbędnymi i szkodliwymi substancjami.
- Ta krew dostaje się do warstwy korowej kłębuszków nerkowych.
- W kłębuszkach nerkowych następuje filtrowanie krwi.
- W kanalikach nerkowych następuje resorpcja moczu pierwotnego – czyli wchłonięcie cennych substancji z moczu pierwotnego do krwi: (glukozy, witamin, soli mineralnych, wody).
- Z kanalików nerkowych wypływa mocz ostateczny i wpada do kanalików zbiorczych[1].
- Z miedniczek nerkowych mocz przedostaje się do moczowodów.
- Moczowodami mocz spływa do pęcherza moczowego.
- Przez cewkę moczową mocz wydalany jest z organizmu na zewnątrz.
Właściwości fizykochemiczne | edytuj kod
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ a b c d e f EwaE. Pyłka-Gutowska EwaE., Układ moczowy. Wydanie i ismoregulacja, [w:] WitoldW. Mizerski (red.), Vademecum maturzysty. Biologia, wyd. VI, Warszawa: Adamantan, 2019, s. 230-235, ISBN 978-83-7350-453-0 .
- ↑ BartoszB. Korytkowski BartoszB., Ptak i jego nerki. Jak powstaje mocz u ptaków, Ogólnopolski Informator Drobiarski, 2 czerwca 2020 [dostęp 2020-10-01] (pol.).
- ↑ AlysonA. Kalhagen AlysonA., How to Potty Train Your Pet Bird, The Spruce Pets, 24 października 2019 [dostęp 2020-10-01] (ang.).
- ↑ Układ moczowy. W: Sławomir Pawelski, Stanisław Maj: Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych. Wyd. I. Warszawa: PZWL, 1993. ISBN 83-200-1645-2.
