Orkiestra wojskowa w Stargardzie

Orkiestra wojskowa w Stargardzie w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Orkiestra wojskowa w Stargardzie – nieistniejąca orkiestra dęta złożona z żołnierzy muzyków garnizonu stargardzkiego funkcjonująca w latach 1945-2007.

Spis treści

Historia | edytuj kod

Formowanie, podporządkowanie, funkcjonowanie | edytuj kod

Historia orkiestry wojskowej w Stargardzie, która w swojej historii była kilka razy przeformowywana, ma historyczne powiązanie z 12 Dywizją Piechoty. Rozkazem nr 058/Org. 15 marca 1945 Naczelny Dowódca Wojska Polskiego nakazał do dnia 30 kwietnia 1945 roku ponownie sformować 12 Dywizję Piechoty. W jej strukturach zorganizowano także orkiestrę[1]. 22 maja 1945 roku dywizja wymaszerowała z Poznania do Szczecina. 1 czerwca 1945 roku sztab 12 DP, szpital oraz orkiestra osiągnęły okolice Stargardu[2] i zakwaterowały się w kompleksie białych koszar. Kapelmistrzem orkiestry był wówczas ppor. Czesław Łowiński. Jesienią 1945 roku sztab 12 DP wraz ze szpitalem i orkiestrą przedyslokowano do Szczecina. 26 listopada 1945 rozformowano orkiestry dywizyjne, a w ich miejsce powołano orkiestry pułkowe[3]. W 43 Pułku Piechoty stacjonującym wówczas w Szczecinie, sformowano 15 osobową orkiestrę pod dowództwem ppor. Leona Zawodnego[4].

Orkiestra 43 pułku piechoty | edytuj kod

43 pp podczas defilady[b]

W 1946 roku 43 pp przegrupował się do Garnizonu Stargard Szczeciński[5], w tym orkiestra wojskowa podległa pod 43 pp[6].

2 września 1952 43 pp został podporządkowany dowódcy 14 Dywizji Piechoty. W okresie od 1945 do 1957 roku zrzeszała od 15 do 43 etatowych zawodowych oraz nieetatowych muzyków (orkiestrantów), żołnierzy służby zasadniczej, dyrygenta (kapelmistrza) oraz tamburmajora – szefa orkiestry, do którego obowiązków należało prowadzenie orkiestry podczas parad, defilad, a także musztry orkiestrowej[7].

Od 1945 do 1957 roku w skład orkiestry wchodzili następujący zawodowi instrumentaliści[7]: werbliści, saksofoniści, trębacze, puzoniści, flecista, klarnecista, tuby, waltornie, perkusista. Orkiestra wykonywała nie tylko zadania muzyczne w przyporządkowanym pułku, ale także na rzecz jednostek stacjonujących w Garnizonie Stargard Szczeciński. Zabezpieczała muzycznie uroczystości świąt państwowych, wojskowych oraz w występach dla mieszkańców Stargardu Szczecińskiego i regionu[8].

Orkiestra w 9 pułku zmechanizowanym | edytuj kod

Wiosną 1957 nastąpiła reorganizacja 12 DP[9]. 15 maja 1957 roku zlikwidowano orkiestry pułkowe[9]. W tym samym dniu muzycy z rozformowanego 43 pp zorganizowali nieetatową[10] orkiestrę w Stargardzie Szczecińskim przy 9 Zaodrzańskim Pułku Piechoty[11] 3 maja 1957 roku pułk został przemianowany w 9 Zaodrzański Pułk Piechoty. Orkiestra nadal funkcjonowała w strukturach zreorganizowanego pułku. Była to nieetatowa orkiestra licząca 18 zawodowych muzyków i 14 muzyków żołnierzy służby zasadniczej. Kapelmistrzem został por. Stanisław Pic[7][11]. W 1958 roku orkiestra uświetniła uroczystość wręczenia sztandaru 9 pz, a wręczył go dowódca POW gen. dyw. Zygmunt Huszcza[11]. W uroczystości orkiestra uczestniczyła pod dowództwem kapelmistrza por. Stanisława Pica w składzie 16 zawodowych muzyków i 14 muzyków żołnierzy służby zasadniczej[12]. W 1959 roku kapelmistrzem został kpt. Jan Krasiński[13]. W skład orkiestry wchodziło 16 zawodowych muzyków i 14 muzyków żołnierzy służby zasadniczej[13]. W 1963 roku decyzją dowódcy 12 DZ orkiestra wojskowa w Stargardzie została rozformowana.

Od 1963 do 1973 w garnizonie Stargard Szczeciński nie funkcjonowała orkiestra wojskowa. Uroczystości wojskowe muzycznie zabezpieczała orkiestra 12 DZ ze Szczecina, orkiestry z innych garnizonów oraz w wyjątkowych sytuacjach orkiestra kolejowa ze Stargardu Szczecińskiego. Kapelmistrzem tej orkiestry był Benedykt Grzeszak[14].

W 1973 z inicjatywy st. sierż. Gerarda Jędrzejewskiego i decyzją dowódcy pułku ppłk. Jana Jani powstała nieetatowa orkiestra wojskowa przy 9 Pułku Zmechanizowanym. Była to nieetatowa orkiestra licząca 14 zawodowych muzyków oraz 12 muzyków żołnierzy służby zasadniczej. Kapelmistrzem został st. sierż. Gerard Jędrzejewski[15]. W skład orkiestry wchodzili następujący instrumentaliści[11]: werbliści, saksofoniści, trębacze, puzonista, flecista, klarnecista, tuby, waltornie, perkusista. Skład ten w kolejnych latach ulegał zmianie i był uzależniony od etatu w jednostce[16][17]. Orkiestra, oprócz obowiązków wykonywała również zadania na rzecz jednostek stacjonujących w garnizonie Stargard Szczeciński. Brała udział w uroczystościach wynikających z ceremoniału wojskowego, świętach państwowych, religijnych oraz występach dla mieszkańców Stargardu Szczecińskiego i regionu[18][11].

W 1975 stargardzka orkiestra w uznaniu na polu kultury w 12 DZ została wyróżniona przez dowódcę POW gen. dyw. W. Barańskiego medalem „Za zasługi dla Pomorskiego Okręgu Wojskowego”[19][16][11]. Natomiast źródło[20] podaje, że w 1975 roku orkiestra dywizyjna w uznaniu na polu kultury w 12 DZ została wyróżniona przez dowódcę POW gen. dyw. W. Barańskiego medalem „Za zasługi dla Pomorskiego Okręgu Wojskowego”[21]. W sierpniu 1975 roku orkiestra w uznaniu zasług dla Stargardu Szczecińskiego została wyróżniona z okazji Święta Pułku medalem 850-lecia i 30-lecia m. Stargardu, który został nadany przez Komitet PZPR i Prezydenta za zasługi w rozwoju miasta w 1975 r.[11]. W 1976 roku przy orkiestrze powstał chór oraz pododdział śpiewu marszowego złożony z żołnierzy służby zasadniczej. Powstał także na bazie orkiestry przy Garnizonowym Klubie w Stargardzie zespół muzyczny[16][11].

W 1979 roku na XIII Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu orkiestra brała udział wraz z kompanią śpiewu z 9 Pułku Zmechanizowanego oraz z jednostek garnizonu Stargard Szczeciński pod kierownictwem kapelmistrza st. sierż. sztab. Gerarda Jędrzejewskiego zajmując w finale II miejsce wraz ze zdobyciem srebrnego pierścienia na szczeblu Wojska Polskiego[22][11]. W 1991 roku orkiestra została wyróżniona odznaką pamiątkową[23]12 Dywizji Zmechanizowanej. Odznakę dla kapelmistrza chor. Gerarda Jędrzejewskiego wręczył w Szczecinie dowódca 12 DZ gen. bryg. Bolesław Balcerowicz[24][11]. 25 września 1991 roku odbyła się w 12 DZ oraz 9 pz pierwsza wizyta niemieckich oficerów z dowództwa 41 Brygady Obrony Terytorialnej z Eggezin w Szczecinie i Stargardzie. Rewizyta polska miała miejsce 5 grudnia 1991 r.[25] Orkiestra podczas tych wizyt dała okolicznościowy koncert[26][27]. W 1992 roku orkiestra koncertowała w Niemczech, gdzie zajęła II miejsce w konkursie 8 wojskowych orkiestr: niemieckiej, holenderskiej, belgijskiej, francuskiej i 3 wojskowych orkiestr polskich[17][28].

W latach od 1979 do 1995 roku orkiestra zrzeszała od 20 do 30 muzyków, w tym zawodowych muzyków w korpusie podoficerskim oraz żołnierzy służby zasadniczej (orkiestrantów), dyrygenta (kapelmistrza) – szefa orkiestry, do którego obowiązków należało prowadzenie orkiestry podczas parad, defilad, a także musztry orkiestrowej. Orkiestra wykonywała zadania w 9 pz oraz zadania na rzecz jednostek stacjonujących w Garnizonie Stargard. Zabezpieczała muzycznie uroczystości świąt państwowych, wojskowych, religijnych, a także występowała na rzecz miasta i regionu[11]. W okresie tym orkiestra otrzymała wiele wyróżnień, w tym dyplomów, pism okolicznościowych, pucharów, medali pamiątkowych[17][27][11].

Orkiestra w 6 Brygadzie Kawalerii Pancernej | edytuj kod

W 1995 orkiestra funkcjonowała przy powstałej na bazie 9 pułku zmechanizowanego 6 Brygadzie Kawalerii Pancernej. Była to nieetatowa orkiestra licząca 14 zawodowych muzyków oraz 8 muzyków żołnierzy służby zasadniczej. W skład orkiestry wchodzili następujący instrumentaliści: werbliści, trębacze, saksofonista, puzonista, flecista, klarnecista, waltornie, perkusista[17]. W 1995 roku nawiązane zostały dwustronne kontakty pomiędzy 12 DZ, w tym 9 pz, a ówczesną Jutlandzką DZ sił zbrojnych Królestwa Danii i podczas wizyty delegacji duńskiej orkiestra zaprezentowała okolicznościowy koncert[17], który przygotował kapelmistrz chor. Edward Charowski. W latach od 1995 do 2005 roku orkiestra zrzeszała od 20 do 25 etatów zawodowych oraz nieetatowych muzyków (orkiestrantów), żołnierzy służby zasadniczej, dyrygenta (kapelmistrza) – szefa orkiestry, do którego obowiązków należało prowadzenie orkiestry podczas parad, defilad, a także musztry orkiestrowej. Dysponowała następującymi muzykami: werbliści, saksofoniści, trębacze, puzonista, flecista, klarnecista, tuby, waltornie, perkusista. Skład ten w latach ulegał zmianie i był uzależniony od etatu jednostki[17][29].

Orkiestra wykonywała zadania w 6 Brygadzie Kawalerii Pancernej oraz zadania na rzecz jednostek stacjonujących w garnizonie Stargard zlecane przez komendanta garnizonu. Zabezpieczała muzycznie uroczystości świąt państwowych, wojskowych i religijnych. Poza tym występowała na rzecz Stargardu Szczecińskiego i regionu. W okresie tym orkiestra otrzymała wiele zaszczytów w postaci dyplomów, pism okolicznościowych, pucharów[17][27].

W 2005 skład wojskowej orkiestry zaczął się uszczuplać. Wówczas coraz częściej pojawiały się pogłoski o tym, że 6 Brygada Kawalerii Pancernej ma zostać zlikwidowana[30].

Rozformowanie | edytuj kod

Z dniem 30 czerwca 2007 roku rozformowano 6 Brygadę Kawalerii Pancernej, a wraz z nią orkiestrę wojskową w Stargardzie. Niektórzy instrumentaliści z orkiestry znaleźli pracę w zawodzie w innych orkiestrach wojskowych. Część osób z muzykowaniem skończyła. A instrumenty oraz mundury Księstwa Warszawskiego, kupione swego czasu przez władze miasta, przeszły na własność 12 DZ. Ostatnim kapelmistrzem orkiestry był st. sierż. Piotr Olszański. Kierował nią przez 11 lat[30].

Charakterystyka, repertuar, wyróżnienia | edytuj kod

Charakterystyka | edytuj kod

Orkiestra wojskowa w Stargardzie zrzeszała w różnych okresach od 20 do ponad 30 etatowych zawodowych oraz nieetatowych muzyków (orkiestrantów), żołnierzy służby zasadniczej, dyrygenta (kapelmistrza) oraz tamburmajora – szefa orkiestry, do którego obowiązków należało prowadzenie orkiestry podczas parad, defilad, a także pokazu musztry paradnej oraz musztry orkiestrowej. W skład orkiestry wchodzili instrumentaliści: werbliści, saksofoniści, trębacze, puzoniści, flecista, klarnecista, tuby, waltornie, perkusista[30][17]. Orkiestra spełniała ważną funkcję kulturotwórczą w środowiskach wojskowych i cywilnych. Osiągnięcia artystyczne i popularyzatorskie muzyków dokumentuje wiele dyplomów, pucharów, medali i odznak honorowych. Oprócz koncertów prezentowała wielokrotnie defilady w strojach galowych i historycznych. Orkiestra wojskowa wielokrotnie wykonywała zadania na rzecz jednostek Garnizonu Stargard[17][30]. W okresie swojego istnienia wojskowi muzycy uczestniczyli w życiu kulturalnym, społecznym i politycznym miasta. Jej muzyka corocznie towarzyszyła obchodom Dni Stargardu[30][11][17][31].

Repertuar | edytuj kod

W repertuarze zespołu znajdowały się zarówno kompozycje muzyki poważnej w transkrypcji na orkiestrę dętą; uwertury, symfonie, poematy symfoniczne, tańce, jak i muzyka o tematyce żołnierskiej oraz rozrywkowa w szerokim znaczeniu tego słowa (znane standardy, opracowania piosenek). Brała udział w uroczystościach wynikających z Ceremoniału Wojskowego, świętach państwowych, religijnych oraz występach dla mieszkańców Stargardu Szczecińskiego i regionu. Prezentowała także musztrę paradną, w połączeniu z mundurami historycznymi z okresu Księstwa Warszawskiego[30][11][17][31].

Wyróżnienia | edytuj kod

Orkiestra zdobyła w swej historii następujące wyróżnienia[32][11][17][31][30]:

  • w 1963 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie w uznaniu zasług dla 12 Dywizji Zmechanizowanej została wyróżniona przez dowódcę dywizji gen. bryg. Józefa Stebelskiego medalem ,,Za zasługi dla 12DZ"
  • w 1975 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie w uznaniu na polu kultury w 12 DZ została wyróżniona przez dowódcę POW gen. dyw. W. Barańskiego medalem „Za zasługi dla Pomorskiego Okręgu Wojskowego”,
  • w 1975 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie w uznaniu zasług dla Stargardu Szczecińskiego została wyróżniona Medalem 850-lecia i 30-lecia m. Stargardu – z okazji Święta Pułku nadany przez Komitet PZPR i Prezydenta za zasługi w rozwoju miasta w 1975 r.
  • w 1979 roku na XIII Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu orkiestra wraz z kompanią śpiewu zajęła w finale II miejsce wraz ze zdobyciem srebrnego pierścienia na szczeblu Wojska Polskiego,
  • w 1985 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie w uznaniu zasług na polu kultury w 12 Dywizji Zmechanizowanej została wyróżniona przez dowódcę 12DZ płk dypl. Jerzego Słowińskiego medalem „Za zasługi dla 12DZ”,
  • w 1991 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie została wyróżniona odznaką pamiątkową 12DZ,
  • w 1992 roku Orkiestra wojskowa w Stargardzie w Niemczech zajęła II miejsce w konkursie 8 wojskowych orkiestr: niemieckiej, holenderskiej, belgijskiej, francuskiej i 3 wojskowych orkiestr polskich.

Kapelmistrze | edytuj kod

W swej historii orkiestra miała jedenastu kapelmistrzów. Najdłużej (jedenaście lat) obowiązki te pełnili ppor./kpt. Leon Zawodny i st. sierż. Piotr Olszański oraz z przerwami chor. Gerard Jędrzejewski (piętnaście lat). Wykaz kapelmistrzów w układzie chronologicznym[30][17][31][11]:

  • ppor./por. Czesław Łowiński (1945-1945)
  • ppor./kpt. Leon Zawodny (1946-1957)
  • por./kpt. Stanisław Pic (1957-1959)
  • kpt. Jan Krasiński (1959-1963)
  • sierż./chor. Gerard Jędrzejewski (1973-1976)
  • st. sierż. Stanisław Zglinicki (1976-1978)
  • sierż. sztab. Gerard Jędrzejewski (1978-1982)
  • st. sierż. Edward Charowski (1982-1984)
  • chor. Gerard Jędrzejewski (1984-1992)
  • chor. Edward Charowski (1992-1996)
  • st. sierż. Piotr Olszański (1996-2007)

Galeria | edytuj kod

  • Korpusówka członka orkiestry Sił Zbrojnych RP

  • Stargard Szczec. 1974[c]

  • Stargard Szczeciński, 1974[d]

  • Stargard Szczeciński, 1975[e]

  • Stargard Szczec. 1976[f]

  • Kołobrzeg, 1979[g]

  • Kołobrzeg, 1979[h]

  • Stargard Szczec. 1989[i]

  • Stargard Szczec. 1991[j]

  • Stargard Szczec. 1991[k]

  • Stargard Szczec. 1992[l]

  • Stargard Szczec. 1993[m]

  • Stargard Szczec. 2005[n]

Zobacz też | edytuj kod

Uwagi | edytuj kod

  1. ↑ Orkiestra wojskowa przy 6BKPanc. z kapelmistrzem st. sierż. Piotrem Olszańskim (2005)
  2. ↑ W tym pułku funkcjonowała orkiestra wojskowa.Zdjęcie skan z dnia 26 czerwca 1947 r. z uroczystości w Szczecinie na Wałach Chrobrego z okazji wręczenia sztandaru dla 43 pp – zbiory CAW
  3. ↑ Orkiestra wojskowa podczas uroczystości wojskowej w 9pz. W tle kapelmistrz st. sierż. szt. Gerard Jędrzejewski
  4. ↑ Orkiestra wojskowa podczas uroczystości lokalnej. Na pierwszym planie kapelmistrz st. sierż. szt. Gerard Jędrzejewski
  5. ↑ Orkiestra wojskowa podczas uroczystości wojskowej w Rynku. Na pierwszym planie kapelmistrz st. sierż. szt. Gerard Jędrzejewski
  6. ↑ Na czele kapelmistrz orkiestry st. sierż. szt. Stanisław Zglinicki
  7. ↑ Kompania śpiewu z garnizonu Stargard Szczeciński podczas Festiwalu Kołobrzeskiego pod batutą kapelmistrza st. sierż. szt. Gerarda Jędrzejewskiego
  8. ↑ Kompania śpiewu pododdziału z garnizonu Stargard Szczeciński podczas próby na Festiwalu Kołobrzeskiego pod batutą kapelmistrza st. sierż. szt. Gerarda Jędrzejewskiego
  9. ↑ Orkiestra podczas koncertu w Klubie Garnizonowym z okazji 9 maja
  10. ↑ Orkiestra wojskowa podczas uroczystości wojskowej w 9pz
  11. ↑ Kapelmistrz orkiestry chor Gerard Jędrzejewski
  12. ↑ Orkiestra wojskowa z kapelmistrzem Gerardem Jędrzejewskim
  13. ↑ Na czele kapelmistrz orkiestry chor Edward Charowski
  14. ↑ Orkiestra wojskowa ze Stargardu z kapelmistrzem st. sierż. Piotrem Olszańskim

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Faszcza 2005 ↓, s. 12.
  2. ↑ Faszcza 2005 ↓, s. 15.
  3. ↑ Faszcza 2005 ↓, s. 22.
  4. ↑ :: :: Historia ::, owszczecin.wp.mil.pl [dostęp 2019-11-13]  (pol.).
  5. ↑ Faszcza 2005 ↓, s. 24.
  6. ↑ :: :: Historia ::, owszczecin.wp.mil.pl [dostęp 2019-11-13]  (pol.).
  7. ↑ a b c K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.21
  8. ↑ Interia – Polska i świat: informacje, sport, gwiazdy, orkiestragarnizonowa.w.interia.pl [dostęp 2018-03-17]  (pol.).
  9. ↑ a b Faszcza 2005 ↓, s. 29.
  10. ↑ Faszcza 2015 ↓, s. 42.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Folder edukacyjny – 9 Pułk Zmechanizowany im. Lucyny Herc, wydawca 9 Pułk Zmechanizowany, Stargard Szczeciński, 1990
  12. ↑ K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.22
  13. ↑ a b K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.23
  14. ↑ info-wiadomości Stargard, wiadomości, aktualności, informacje, dziennik, wiadomosci.rii.pl [dostęp 2017-11-19]  (pol.).
  15. ↑ K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.28
  16. ↑ a b c K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.29
  17. ↑ a b c d e f g h i j k l m Folder edukacyjny – 6 Brygada Kawalerii Pancernej im. gen. Konstantego Plisowskiego w Stargardzie Szczecińskim, wydawca 6 Brygada Kawalerii Pancernej, Stargard Szczeciński, 1995
  18. ↑ Kanclerz H., Tradycje 12 Dywizji Zmechanizowanej im. Armii Ludowej odznaczonej Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Szczecin 1975, s. 45
  19. ↑ Rozkaz Dowódcy POW Nr 115/75 Polit. z dnia 17 kwietnia 1975 roku w sprawie: wyróżnienia orkiestr 12 DZ im. Armii Ludowej
  20. ↑ Faszcza 2005 ↓, s. 62.
  21. ↑ Rozkaz Dowódcy POW Nr 115/75 Polit. z dnia 17 kwietnia 1975 roku w sprawie: wyróżnienia orkiestrY 12 DZ im. Armii Ludowej
  22. ↑ Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3 (76), Wydawnictwa „Czasopisma Wojskowe”, Warszawa 1979, s. 285.
  23. ↑ Rozkaz Dowódcy 12 Dywizji Zmechanizowanej Nr 52 z dnia 6.08.90r. w sprawie: trybu przyznawania odznaki 12 Dywizji Zmechanizowanej
  24. ↑ Rozkaz Dowódcy 12DZ Nr 31 z dnia 23 kwietnia 1991 roku w sprawie: wyróżnienia odznaką pamiątkową 12DZ orkiestr 12DZ im. Armii Ludowej
  25. ↑ Dariusz Faszcza: Z Dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. s. 86.
  26. ↑ Przegląd wydarzeń od 1.04 do 30.09.1991 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1991, nr 1-2, s.266
  27. ↑ a b c K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.35
  28. ↑ K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.37
  29. ↑ K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002, s.34
  30. ↑ a b c d e f g h Orkiestra już nie zagra – gs24.pl, www.gs24.pl [dostęp 2017-11-19]  (pol.).
  31. ↑ a b c d K. Marek, Funkcjonowanie kultury muzycznej w Wojsku Polskim na przykładzie działalności orkiestry garnizonowej w Szczecinie w latach 1989-2002, maszynopis pracy magisterskiej, UZ, Zielona Góra 2002
  32. ↑ Rozkaz Dowódcy 12 DZ Nr 68 z dnia 10 grudnia 1963 roku w sprawie: wyróżnienia orkiestry z 9 pz ze Stargardu Szczecińskiego

Bibliografia | edytuj kod

  • Dariusz Faszcza: Z Dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2005. ISBN 83-11-10131-0.
  • Dariusz Faszcza: 12 Szczecińska Dywizja Zmechanizowana. 70 lat służby na Pomorzu Zachodnim (1945-2015). Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2015. ISBN 978-83-63755-75-1.
  • Historia 12 Dywizji Zmechanizowanej im. Armii Ludowej, Szczecin 1968.
  • Kanclerz H., Tradycje 12 Dywizji Zmechanizowanej im. Armii Ludowej odznaczonej Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Szczecin 1975.
  • Kanclerz H., Tradycje bojowe i szkoleniowe oraz działalności społeczno-politycznej 12 Dywizji Zmechanizowanej im. Armii Ludowej, Szczecin 1985.
  • Sawicki Zdzisław: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Sawicki Zdzisław. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08588-9.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Na podstawie artykułu: "Orkiestra wojskowa w Stargardzie" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy