Oswald Balzer w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Grobowiec Oswalda Balzera na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie Tablica pamięci Oswalda Balzera na Pęksowym Brzyzku w ZakopanemOswald Marian Balzer (ur. 23 stycznia 1858 w Chodorowie, zm. 11 stycznia 1933 we Lwowie) – polski historyk ustroju i prawa polskiego, członek honorowy Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu od 1898 roku[1], członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[2].
Spis treści
- 1 Życiorys
- 2 Dorobek naukowy
- 3 Uznanie świata naukowego
- 4 Przypisy
- 5 Linki zewnętrzne
- 6 Bibliografia
Życiorys | edytuj kod
Urodził się w rodzinie austriackiego urzędnika Franza Balzera i Antoniny z domu Kloss. Edukację rozpoczął, w wieku 6 lat, w szkole ludowej w Chodorowie; naukę kontynuował w Cesarsko-Królewskiej Szkole Wzorowej Rzymsko-Katolickiej we Lwowie. Po jej ukończeniu uczył się w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie w 1878 zdał chlubnie egzamin dojrzałości[3]. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Lwowskiego. Czwarty rok studiów odbył na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie zetknął się z Michałem Bobrzyńskim, Stanisławem Smolką i Władysławem Abrahamem. 13 marca 1881 został wybrany zastępcą przewodniczącego wydziału Czytelni Akademickiej we Lwowie[4]. W listopadzie 1883 r. uzyskał stypendium na uzupełniające studia w Berlinie. Balzer habilitował się w 1885 roku na Uniwersytecie we Lwowie na podstawie pracy „Geneza Trybunału Koronnego”. W dniu 4 lutego 1885 r. wygłosił wykład habilitacyjny Sądy kapturowe w Polsce. W semestrze letnim 1885 r. rozpoczął prowadzenie wykładów na Uniwersytecie Lwowskim, w charakterze docenta prawa prywatnego polskiego. W maju 1887 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim[5], gdzie pracował w latach 1887–1933. W 1890 roku został profesorem zwyczajnym prawa polskiego prywatnego i historii prawa polskiego[6].
W 1891 został dyrektorem Archiwum Krajowego Aktów Grodzkich i Ziemskich we Lwowie. W latach 1895–1896 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Lwowskiego.
W 1902 roku reprezentował rząd Galicji w słynnym sporze pomiędzy Galicją a Węgrami o Morskie Oko w Tatrach. Rozprawa ta miała miejsce przed sądem polubownym w Grazu. Wspierany przez wiele wybitnych osobistości tego okresu, w tym hr. Władysława Zamoyskiego właściciela między innymi dóbr zakopiańskich, dra Aleksandra Mniszek-Tchorznickiego z Sanoka jako sędziego i przewodniczącego delegacji[7]. Balzer wygrał ten proces i doprowadził do ustanowienia granicy w Tatrach pomiędzy Galicją a Węgrami zgodnej z oczekiwaniami społeczeństwa polskiego. Granica w ustanowionym wtedy przebiegu obowiązuje do dziś i jest granicą państwową między Polską a Słowacją.
Był członkiem Komisji Sejmowo-Konstytucyjnej Tymczasowej Rady Stanu[8].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zabierał głos między innymi w sprawie godła Polski, nazwy dla polskiej waluty (był zwolennikiem złotego) oraz bronił określenia Rzeczpospolita Polska[9].
Nie należał do stronnictw politycznych. Około 17 września 1902 wraz z Aleksandrem Mniszek-Tchorznickim otrzymał tytuł honorowego obywatela Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka – za skuteczną obronę polskich interesów i wygranie procesu z Węgrami w sporze o Morskie Oko[10][11]. W uznaniu jego zasług jego imieniem nazwano drogę z Zakopanego do Morskiego Oka. Jest również patronem I Liceum Ogólnokształcącego w Zakopanem. Uczniem profesora był m.in. późniejszy prof. Przemysław Dąbkowski. W krytycznym sierpniu 1920 Rada Obrony Państwa zaproponowała mu funkcję prezesa Trybunału Obrony Państwa. W 1921 jako pierwszy przedstawiciel nauki został odznaczony Orderem Orła Białego, a 25 maja 1928 „za zasługi na polu pracy społecznej” odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[12]. W 1928 otrzymał tytuł honorowego obywatela Lwowa (wręczony w 1929)[13][14].
Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Dorobek naukowy | edytuj kod
- Kancelarye i akta grodzkie w wieku XVIII (1882) (w bibliotece cyfrowej: [1])
- Geneza Trybunału Koronnego (1886) (w bibliotece cyfrowej: [2])
- Regestr złoczyńców grodu sanockiego: 1554–1638 (1891) (w bibliotece cyfrowej: [3])
- Walka o Tron krakowski w latach 1202–1210/11 (1894) (w bibliotece cyfrowej: [4])
- Genealogia Piastów (1895) (w bibliotece cyfrowej: [5])
- O następstwie tronu w Polsce (1897) (w bibliotece cyfrowej: [6])
- Historia ustroju Austrii w zarysie (1899) (w bibliotece cyfrowej: [7])
- O zadrudze słowiańskiej (1899)
- Z powodu nowego zarysu historii ustroju Polski (1906)
- O Morskie Oko. Wywód praw polskich przed sądem polubownym w Gradcu (Grazu)] (1906) (w bibliotece cyfrowej: [8])
- O kilku kwestiach spornych z historii ustroju Polski (1907)
- Państwo polskie w pierwszym siedemdziesięcioleciu XIV i XVI wieku (1907)
- Skartabelat w ustroju szlachectwa polskiego (1911)
- Stolice Polski 963–1138 (1916) (w bibliotece cyfrowej: [9])
- Skarbiec i Archiwum koronne w dobie przedjagiellońskiej] (1917) (w bibliotece cyfrowej: [10])
- Królestwo Polskie 1295–1370, t. I-III (1919–1920) (w bibliotece cyfrowej: [11])
- Narzaz w systemie danin książęcych pierwotnej Polski (1928)
- Corpus iuris Polonici 1506–1522, t. III oraz cz. I tomu IV obejmująca lata 1523–1534 (1906; 1910) (w bibliotece cyfrowej: t. III, cz. I tomu IV)
- Porządek sądów i spraw prawa ormiańskiego z r. 1604 (1912) (w bibliotece cyfrowej: [12])
- Przegląd palatynów polskich w czasie panowania Piastów, w: Pisma pośmiertne, t. III (1937)
Uznanie świata naukowego | edytuj kod
Był założycielem (1901) i długoletnim prezesem Towarzystwa Naukowego we Lwowie, członkiem kilkudziesięciu polskich i zagranicznych instytucji naukowych, m.in. Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie, Akademii Umiejętności w Pradze, Petersburgu, Sofii, Zagrzebiu, Towarzystwa Naukowego w Warszawie, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Wilnie, Przemyślu.
Był członkiem Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego, Towarzystwa Historycznego przy Uniwersytecie Petersburskim, Towarzystwa Historii i Starożytności Rosyjskich w Moskwie i członkiem-korespondentem Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu[15].
Należał do Towarzystwa Przyjaciół Ossolineum, którego bibliotece zapisał księgozbiór i spuściznę rękopiśmienniczą[16].
Pięć uniwersytetów nadało mu doktorat honorowy:
- Uniwersytet Lwowski w 1903
- Uniwersytet Karola w Pradze w 1909
- Uniwersytet Warszawski w 1921
- Uniwersytet Poznański w 1926
- Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie w 1928.
W 1928 został wybity medal upamiętniający Oswalda Balzera, zaprojektowany przez Piotra Wojtowicza, z inskrypcją o treści: Wielkiemu obywatelowi i uczonemu. Założycielowi Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Rodacy 1928[17][18].
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Sprawozdanie z Zarządu Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswylu za Rok ...., 1899, s. 5.
- ↑ Fryderyk Papée, Towarzystwo historyczne 1886–1900, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 5.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1878. Lwów: 1878, s. 89.
- ↑ Kronika miejscowa i zamiejscowa. Wydział Czytelni akademickiej. „Gazeta Narodowa”. 63, s. 2, 18 marca 1881.
- ↑ Kronika. „Gazeta Przemyska”, s. 3, Nr 1 z 29 maja 1887.
- ↑ Jan Tęgowski, Genealogia Piastów w historiografii, [w:] O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 6–7.
- ↑ Stefan Stefański, Sanok i okolice. Przewodnik turystyczny, Sanok 1991, s. 48.
- ↑ Włodzimierz Suleja, Tymczasowa Rada Stanu, Warszawa 1998, s. 219.
- ↑ W sprawie godeł i słownictwa państwowego teraźniejszej Polski Lwów, 1920. Minister spraw zagranicznych miał być kanclerzem, spraw wewnętrznych marszałkiem, finansów podskarbim, każdy z dodatkiem koronny (s. 48n).
- ↑ Telegramy „Kurjera Warszawskiego”. „Kurier Warszawski”. Nr 258, s. 4, 18 września 1902.
- ↑ Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 67-72. ISBN 83-909787-8-4.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 122, poz. 202.
- ↑ Ze Lwowa. „Kurier Warszawski”. Nr 132, s. 26, 13 maja 1928.
- ↑ Wręczenie dyplomów obywatelom honorowym miasta. „Gazeta Lwowska”. Nr 300, s. 4, 31 grudnia 1929.
- ↑ Maria Blombergowa, Polscy członkowie Cesarskiego Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego (1864–1914), w: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 25/3 (1980) s. 555.
- ↑ Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 80 z 6 kwietnia 1935.
- ↑ Marian Brzecicki. Medale. „Biuletyn”. Nr 44, s. 64, Grudzień 1982. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Andrzej Romaniak: Medale, medaliony, plakiety. Katalog zbiorów. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2005, s. 53. ISBN 83-919305-8-0.
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Wybitni uczeni Uniwersytetu Jana Kazimierza [dostęp 2014-08-31]
- Oswald Marian Balzer, Tradycja dziejowa unii polsko-litewskiej, Lwów 1919 [dostęp 2014-08-31]
- Dzieła Oswalda Balzera w Federacji Bibliotek Cyfrowych
- Dzieła Oswalda Balzera w Google
- Dzieła Oswalda Balzera w archive.org
- pisma pośmiertne Oswalda Balzera dwa pdfy [dostęp 2014-08-31]
- Prace Oswalda Balzera w serwisie Polona.pl
Bibliografia | edytuj kod
- Polski Słownik Biograficzny. T. 1. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1935, s. 245–248. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03484-0