Protektorat Czech i Moraw

Protektorat Czech i Moraw w encyklopedii

Protektorat Czech i Moraw (czes. Protektorát Čechy a Morava, niem. Protektorat Böhmen und Mähren) – autonomiczna jednostka administracyjna utworzona 16 marca 1939 przez niemiecką Rzeszę z okupowanych od 15 marca 1939 Czech, Moraw i Śląska Czeskiego, nieprzyłączonych w konsekwencji układu monachijskiego do III Rzeszy 30 września 1938 jako Kraj Sudetów (niem. Sudetenland). Większość społeczności międzynarodowej nigdy nie uznała istnienia tego tworu.

Protektorat wchodził w skład tzw. Wielkich Niemiec (Großdeutsches Reich), ale miał wewnętrzny samorząd, natomiast władze Niemiec pozostawiły sobie prawo zawieszania przepisów i zarządzeń władz czeskich. Autonomia była stopniowo ograniczana przez okupanta metodą faktów dokonanych – poprzez infiltrację gestapo, wzmożone represje, ucisk językowy i rabunek czeskiej gospodarki. Protektorat Czech i Moraw istniał formalnie do końca II wojny światowej. Prezydentem rządu kolaborującego z Niemcami był Emil Hácha, do 15 marca 1939 prezydent Czecho-Słowacji. Społecznym oparciem władz kolaboracyjnych była masowa organizacja Narodowe Zjednoczenie (deklaracje członkowskie podpisało ponad 98% pełnoletnich Czechów).

Spis treści

• 1 Władze
• 2 Formacje kolaboracyjne polityczne, paramilitarne i militarne
• 3 Waluta
• 4 Podział administracyjny
  • 4.1 Lata 1939–1940
  • 4.2 Lata 1940–1942
  • 4.3 Lata 1942–1945
• 5 Miejscowości powyżej 20 tys. ludności (stan na 01.12.1930)
  • 5.1 Czechy
  • 5.2 Morawy
• 6 Ruch oporu
• 7 Zobacz też
• 8 Przypisy
• 9 Linki zewnętrzne

Władze | edytuj kod

• Emil Hácha 15 marca 1939 – 4 maja 1945

• Johannes Blaskowitz 15 marca 1939 – 21 marca 1939
• Konstantin von Neurath 21 marca 1939 – 20 sierpnia 1941, nominalnie do 20 sierpnia 1943
• Reinhard Heydrich (zastępca) 29 września 1941 – 4 czerwca 1942
• Kurt Daluege (zastępca) 5 czerwca 1942 – 20 sierpnia 1943
• Wilhelm Frick 20 sierpnia 1943 – 4 maja 1945

• Rudolf Beran 15 marca 1939 – 27 kwietnia 1939
• Alois Eliáš 27 kwietnia 1939 – 29 września 1941
• Jaroslav Krejčí 19 stycznia 1942 – 19 stycznia 1945
• Richard Bienert 19 stycznia 1945 – 5 maja 1945

Polityka zagraniczna i obronna pozostawały w gestii III Rzeszy

Formacje kolaboracyjne polityczne, paramilitarne i militarne | edytuj kod

• Vlajka
• Narodowo-Socjalistyczna Partia Czeskich Robotników i Chłopów
• Czeska Liga przeciw Bolszewizmowi
• Narodowy Związek Pracujących (Czechy)
• Gwardie Światopełkowe
• Czeski Związek Wojskowy
• Vládní vojsko
• Ochotnicza Kompania SS Świętego Wacława
• Czeskie Bataliony Porządkowo-Ochronne Żandarmerii i Policji Protektoratu
• cety ZZ
• bataliony ochrony kolei RAD

Waluta | edytuj kod

Jednostkę walutową Protektoratu stanowiła korona Protektoratu Czech i Moraw (emitowano monety i banknoty z napisami w językach niemieckim i czeskim).

Podział administracyjny | edytuj kod

Lata 1939–1940 | edytuj kod

(Podział na kraje, powiaty (Oberlandratsbezirke)^[1] i przynależące do nich miasta)

Lata 1940–1942 | edytuj kod

Lata 1942–1945 | edytuj kod

Miejscowości powyżej 20 tys. ludności (stan na 01.12.1930) | edytuj kod

Czechy | edytuj kod

• Praga (848 823)
• Pilzno (114 704)
• Czeskie Budziejowice (43 788)
• Pardubice (28 846)
• Kladno (20 751)

Morawy | edytuj kod

• Brno (264 925)
• Morawska Ostrawa (125 304)
• Ołomuniec (66 440)
• Prostejov (33 481)
• Igława (31 028)
• Przerów (22 280)
• Śląska Ostrawa (22 242)
• Zlin (21 582)^[2]

Ruch oporu | edytuj kod

W Protektoracie działał czeski ruch oporu. Działania nie przybrały znaczącego zakresu zbrojnego, działalność konspiracyjną prowadziła KPCz i podziemie beneszowskie (głównie Centralny Komitet Krajowego Ruchu Oporu). Największym sukcesem był udany zamach na protektora Reinharda Heydricha w 1942 roku, przygotowany przez czechosłowacki rząd emigracyjny. Organizacje ruchu oporu:

• Centrum Polityczne (PÚ)
• Obrona Narodu (ON)
• Komitet Petycyjny „Pozostaniemy wierni” (PVVZ)
• Centralny Komitet Krajowego Ruchu Oporu (ÚVOD)

Zobacz też | edytuj kod

• Czechosłowacja
• Zaolzie
• Obozy koncentracyjne Lety i Hodonin
• Pierwsza Republika Słowacka
• Narodowa Aryjska Wspólnota Kulturowa
• Powstanie praskie
• Operacja praska
• Jan Opletal

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ Protektorat Böhmen und Mähren. [dostęp 2017-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-22)].
2. ↑ Protektorat Böhmen und Mähren - Gemeinden mit 10.000 und mehr Einwohnern. [dostęp 2017-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-22)].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

• Mapy Protektoratu Czech i Moraw
• Amtliches Deutsches Ortsbuch für das Protektorat Böhmen und Mähren (niem.)

• ISNI: 0000 0001 2294 2865
• VIAF: 147193021, 232064979
• LCCN: no2012013705
• GND: 4076390-0, 260203-9
• NKC: ge137396
• J9U: 987007261620805171
• WorldCat: lccn-n84114285, lccn-no2012013705

Na podstawie artykułu: "Protektorat Czech i Moraw" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy