Ruta chalepensis

Ruta chalepensis w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Ruta chalepensiss L. – gatunek rośliny z rodziny rutowatych (Rutaceae). Rośnie dziko w obszarze śródziemnomorskim: w Afryce Północnej (Madera, Wyspy Kanaryjskie, Algieria, Libia, Maroko, Tunezja), Europie Południowej (Hiszpania, Portugalia, Francja, Albania, Jugosławia, Włochy, Grecja) i Azji Zachodniej (Cypr, Izrael, Syria, Libia, Turcja). Jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się w Etiopii, Somalii i Jemenie[3]

Spis treści

Morfologia | edytuj kod

Pokrój
Roślina o wyprostowanej, rozgałęzionej łodydze o wysokości 20-80 cm. W dolnej części łodyga jest zdrewniała[4].
Liście
Podwójnie lub potrójnie pierzastosieczne, o długości 10-20 cm i podługowatych, eliptycznych odcinkach (bardziej smukłych, niż u ruty zwyczajnej). Są nagie posiadają natomiast liczne gruczoły wydzielające silny zapach[4].
Kwiaty
Obupłciowe, promieniste, zebrane w wiechowate kwiatostany, wyrastające w kątach górnych liści. Pojedynczy kwiat ma średnicę ok. 4 cm i ma 4 działki kielicha i 4 lub 5 płatków. Kwiaty boczne są czterokrotne, a szczytowe pięciokrotne. Płatki są żółte, podłużne i posiadają włoski o długości 6-8 mm. Pręcików jest 8 (w kwiatach 4-płatkowych), lub 10 (w kwiatach 5-płatkowych). Słupek jeden. Ważnym szczegółem odróżniającym rutę zwyczajną od Ruta chalapensis są płatki korony: u ruty zwyczajnej są pełne, u Ruta chalepensis postrzępione[4].
Owoc
Wielonasienna, graniasta torebka z trójkanciastymi, licznymi nasionami[4].

Biologia i ekologia | edytuj kod

Roślina wieloletnia, podkrzew, chamefit. Rośnie na miejscach skalistych, piaszczystych, na obrzeżach lasów, w zaroślach, wąwozach. Preferuje tereny o wapiennym podłożu. Kwitnie od kwietnia do czerwca. Pręciki dojrzewają w dwóch etapach: najpierw wyrastające między płatkami, następnie rosnące przed płatkami[4]. Cała roślina ma silny, swoisty, mało przyjemny zapach i gorzki smak[5].

Własności trujące | edytuj kod

Suszone owoce.

Jest rośliną trującą. Niewielkie ilości ruty stosowanej jako przyprawa kuchenna wydają się bezpieczne, należy jednak stosować ją w tym celu umiarkowanie. Zawarte w świeżym zielu ruty olejki eteryczne mogą uszkodzić wątrobę i nerki. Odnotowano kilka wypadków śmiertelnych po spożyciu większej ilości preparatów otrzymanych z ruty. Ruta wywołuje działanie poronne, z tego też względu dawniej była używana jako środek aborcyjny. Notowano jednak zgony spowodowane krwotokiem z macicy po spożyciu ruty w tym celu[4].

Zastosowanie | edytuj kod

  • Otrzymywany z liści olejek eteryczny jest stosowany w przemyśle perfumeryjnym i jako przyprawa do żywności[4].
  • W niektórych krajach ruta jest uważana za roślinę leczniczą. Arabowie stosują ją jako środek przeczyszczający i przeciwzapalny, oraz do leczenia kolki, bólu głowy i reumatyzmu. W Afryce wodnym wywarem z liści leczy się gorączkę. Na Krecie napary z liści są stosowane przy dolegliwościach żołądkowych[4].
  • Roślina ozdobna uprawiana w niektórych krajach[4].

Obecność w kulturze | edytuj kod

  • Żydzi płacili świątyni podatek (dziesięcinę) m.in. również dostawami ruty. Wiemy o tym z Ewangelii Łukasza (11,42). W grę wchodzą dwa gatunki ruty występujące w Izraelu: ruta zwyczajna i Ruta chalepensis, która jest tutaj pospolita[6].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-02-02].
  2. ↑ The Plant List. [dostęp 2015-02-03].
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2015-01-10].
  4. ↑ a b c d e f g h i Flowers of Chania. [dostęp 2015-02-03].
  5. ↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
  6. ↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Ruta chalepensis" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy