Skotniki (powiat piotrkowski)

Skotniki (powiat piotrkowski) w encyklopedii

Skotniki – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Aleksandrów^[2][3]. nad rzeką Pilicą, na Wyżynie Przedborskiej.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego.

Integralne części wsi | edytuj kod

Historia Skotnik | edytuj kod

Pierwsza wzmianka o miejscowości Skotniki pochodzi z 1508. W 1528 powstał kościół (istniejący do dziś), a w 1530 król Zygmunt I Stary wydał przywilej na utworzenie filii parafii Ręczno w Skotnikach. Odrębna parafia została erygowana w 1604. W 1784 miejscowość administracyjnie należała do powiatu opoczyńskiego w województwie sandomierskim i była własnością Antoniny Łąckiej z Pruszyńskich.

W Skotnikach w czasie powstania styczniowego toczyły się walki od stycznia do kwietnia 1864. W 1897 ówczesny właściciel wsi hr. Krasiński przeprowadził wymianę i scalenie gruntów, w następstwie czego powstały nowe miejscowości: Nowy Reczków, Nowy Józefów, Nowy Ojrzeń oraz Papiernia. W przeszłości spośród duchownych ze Skotnikami związany był ks. Wincenty Firlej Gotliński – kanonik jerozolimski (1788), a w czasach bardziej współczesnych (1926–1929) ks. dr Władysław Chrzanowski - poseł na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), działacz społeczny, oświatowy i polityczny. W 1933 został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.

Do 1954 roku miejscowość była siedzibą władz gminy Skotniki.

W centralnej części wsi znajduje się rozległy rynek oraz kościół i dwór, przez co Skotniki przypominają swoim charakterem zapomniane miasteczko.

Przyroda | edytuj kod

Miejscowość położona w północnej części Wyżyny Przedborskiej, na wschód od terasów doliny rzecznej Pilicy. W rejonie wsi – pastwiska, grunty orne, lasy i rzeka Pilica. Niedaleko na północny zachód od kościoła rośnie ponad 600-letni dąb.

Na północny wschód od wsi – Diabla Góra objęta ochroną w postaci rezerwatu przyrody Diabla Góra.

Dolinę Pilicy na zachód od Skotnik zawarto w granicach Sulejowskiego Parku Krajobrazowego.

Zabytki | edytuj kod

We wsi znajdują się:

• późnogotycki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z 1528, zbudowany z drewna modrzewiowego i kryty gontem,
• dwór późnorenesansowy wybudowany około 1531 (przebudowany w XVII w.),
• park z XVI/XVII wieku z częściowo zachowanym układem geometrycznym i aleją lipową,
• na pobliskim cmentarzu parafialnym kilka XIX-wiecznych nagrobków.

Dwór powstał, gdy właścicielem dóbr skotnickich był Mikołaj Spinek. Możliwe, że wcześniej istniał w tym miejscu zamek. W XVII wieku dwór był rozbudowywany. Jest budowlą piętrową i podpiwniczoną, ale nie wyprowadzoną w całości ze stanu ruiny. 20 lipca 2007 zabytkowy park został prawie w całości zniszczony przez nawałnicę jaka przetoczyła się przez wieś powodując ogrom spustoszeń. Konstrukcja dworu nie została jednak naruszona.

Według rejestru zabytków NID^[4] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, drewniany, 1501, XVIII, nr rej.: 32-II-18 z 25.09.1947 oraz 308 z 15.02.1967,
• dzwonnica drewniana, nr rej.: 31-II-17 z 25.09.1947,
• figura, nr rej.: 30-II-16 z 25.09.1947,
• zespół dworski, XVI-XVII:
  • dwór (lamus), nr rej.: 262 z 16.10.1956 oraz 509 z 15.06.1967,
  • park, nr rej.: 729 z 20.12.1957 oraz 274 z 18.11.1977 i z 19.04.1994.

Turystyka | edytuj kod

Rokrocznie w dniu uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 15 sierpnia, na Placu Rynkowym odbywa się jarmark.

Przez wieś przebiega pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy. W rejonie Skotnik znajduje się Sulejowski Park Krajobrazowy. W Skotnikach - gospodarstwo agroturystyczne. Nieznacznie na północny wschód od wsi oddalona jest Diabla Góra.

13 lipca 2018 w Skotnikach odbyła się Ogólnopolska Konferencja "Potencjał Turystyczny Środkowego Nadpilicza", na której omówiono walory przyrodnicze i kulturowe ziemi nadpilickiej oraz możliwości rozwoju ruchu turystycznego w południowo-wschodniej części województwa łódzkiego. Skotniki leżą w centralnej części Nadpilicza Środkowego, rozciągającego się od okolic Przedborza do Tomaszowa Mazowieckiego. Spotkanie zostało zorganizowane przez gminę Aleksandrów, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze - Oddział w Żarnowie i Sekcję Nauk o Człowieku Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.^[5][6][7]

Szlak wodny Pilicy | edytuj kod

Szlak kajakowy długości 228 km. Trasa: Zarzecze k. Szczekocin – Przedbórz – Faliszew – Skotniki (powiat piotrkowski) – Sulejów – Zbiornik Sulejowski – Tomaszów Mazowiecki – Spała – Inowłódz – Żądłowice – Grotowice – Domaniewice – Nowe Miasto nad Pilicą – Białobrzegi – Warka – ujście Pilicy. Stopień trudności według klasyfikacji międzynarodowej: CL I (przejazd łatwy), miejscami CL II (przejazd trudniejszy – wąskie koryto, znaczny spadek, kamieniste dno).

Komunikacja | edytuj kod

Drogi | edytuj kod

• Na południe do Faliszewa i Przedborza – do drogi krajowej nr 42
• Na północ do Dąbrówki, Dąbrowy nad Czarną i Sulejowa (do drogi krajowej nr 74 i drogi krajowej nr 12).
• Na południowy wschód do Józefowa Starego (Gmina Przedbórz) i Czermna w (Gmina Fałków) – do drogi krajowej nr 42.

Usługi PKS | edytuj kod

Przystanek znajduje się w centrum wsi. Połączenia m.in. z miastami: Sulejów, Piotrków Trybunalski, Łódź, Przedbórz.

Urząd Pocztowy | edytuj kod

Urząd Pocztowy w Aleksandrowie – kod 26-337.

Zobacz też | edytuj kod

• Skotniki Dolne
• Skotniki Duże
• Skotniki Górne
• Skotniki Małe

Przypisy | edytuj kod

1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .data dostępu?
2. ↑ ^{a b} Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
3. ↑ ^{a b} TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
4. ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
5. ↑ Szafiński W. Konferencja Ogólnopolska "Potencjał Turystyczny Środkowego Nadpilicza", spływ i wycieczka krajoznawcza. www.gmina-aleksandrow.pl
6. ↑ Konferencja popularno-naukowa „Potencjał turystyczny Środkowego Nadpilicza”, Skotniki, 13 lipca 2018 roku Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
7. ↑ Skoczylas M.M., Szafiński W., Szafińska G. Postacie i wydarzenia z historii medycyny Piotrkowa Trybunalskiego, Tomaszowa Mazowieckiego, Opoczna, Przedborza i Gorzkowic dla rozwoju turystyki poznawczej - refleksje po konferencji "Potencjał turystyczny środkowego Nadpilicza" w Skotnikach. W: Dziedzictwo przeszłości w medycynie współczesnej. XXV Zjazd Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, Poznań, 10-11 października 2019 roku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, 2019. s. 35.

Bibliografia | edytuj kod

• ks. dr Władysław Chrzanowski, „1528–1928 Rok jubileuszowy Pafafii i kościoła w Skotnikach”, Piotrków Trybunalski 1928;
• ks. Tadeusz Urbańczyk, „Jubileuszowy Biuletyn Duszpasterski Parafii Niepokalanego Poczęcia N.M.P.” 1996, nr 6;
• Czaykowski Franciszek- Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783–1784. Warszawa 2006;
• Michał Pawlikowski, Syn Ziemi Radomszczańskiej. Życie i działalność posła na Sejm II Rzeczypospolitej ks. dr. Władysława Chrzanowskiego 1886–1933, Strzałków 2011, ​ISBN 978-83-933262-0-4​.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

• Strona powiatu piotrkowskiego
• Skotniki w Portalu Turystyczno-Krajoznawczym Województwa Łódzkiego
• Skotniki (5), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 710 .
• Skotniki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 591 .

Na podstawie artykułu: "Skotniki (powiat piotrkowski)" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy