Skotniki (powiat piotrkowski) w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaSkotniki – wieś w Polsce, położona w województwie łódzkim, w powiecie piotrkowskim, w gminie Aleksandrów[2][3]. nad rzeką Pilicą, na Wyżynie Przedborskiej.
W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa piotrkowskiego.
Integralne części wsi | edytuj kod
Historia Skotnik | edytuj kod
Pierwsza wzmianka o miejscowości Skotniki pochodzi z 1508. W 1528 powstał kościół (istniejący do dziś), a w 1530 król Zygmunt I Stary wydał przywilej na utworzenie filii parafii Ręczno w Skotnikach. Odrębna parafia została erygowana w 1604. W 1784 miejscowość administracyjnie należała do powiatu opoczyńskiego w województwie sandomierskim i była własnością Antoniny Łąckiej z Pruszyńskich.
W Skotnikach w czasie powstania styczniowego toczyły się walki od stycznia do kwietnia 1864. W 1897 ówczesny właściciel wsi hr. Krasiński przeprowadził wymianę i scalenie gruntów, w następstwie czego powstały nowe miejscowości: Nowy Reczków, Nowy Józefów, Nowy Ojrzeń oraz Papiernia. W przeszłości spośród duchownych ze Skotnikami związany był ks. Wincenty Firlej Gotliński – kanonik jerozolimski (1788), a w czasach bardziej współczesnych (1926–1929) ks. dr Władysław Chrzanowski - poseł na Sejm Ustawodawczy (1919–1922), działacz społeczny, oświatowy i polityczny. W 1933 został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym.
Do 1954 roku miejscowość była siedzibą władz gminy Skotniki.
W centralnej części wsi znajduje się rozległy rynek oraz kościół i dwór, przez co Skotniki przypominają swoim charakterem zapomniane miasteczko.
Przyroda | edytuj kod
Miejscowość położona w północnej części Wyżyny Przedborskiej, na wschód od terasów doliny rzecznej Pilicy. W rejonie wsi – pastwiska, grunty orne, lasy i rzeka Pilica. Niedaleko na północny zachód od kościoła rośnie ponad 600-letni dąb.
Na północny wschód od wsi – Diabla Góra objęta ochroną w postaci rezerwatu przyrody Diabla Góra.
Dolinę Pilicy na zachód od Skotnik zawarto w granicach Sulejowskiego Parku Krajobrazowego.
Zabytki | edytuj kod
Fragment alei lipowej w parku z XVI i XVII wiekuWe wsi znajdują się:
- późnogotycki kościół Niepokalanego Poczęcia NMP z 1528, zbudowany z drewna modrzewiowego i kryty gontem,
- dwór późnorenesansowy wybudowany około 1531 (przebudowany w XVII w.),
- park z XVI/XVII wieku z częściowo zachowanym układem geometrycznym i aleją lipową,
- na pobliskim cmentarzu parafialnym kilka XIX-wiecznych nagrobków.
Dwór powstał, gdy właścicielem dóbr skotnickich był Mikołaj Spinek. Możliwe, że wcześniej istniał w tym miejscu zamek. W XVII wieku dwór był rozbudowywany. Jest budowlą piętrową i podpiwniczoną, ale nie wyprowadzoną w całości ze stanu ruiny. 20 lipca 2007 zabytkowy park został prawie w całości zniszczony przez nawałnicę jaka przetoczyła się przez wieś powodując ogrom spustoszeń. Konstrukcja dworu nie została jednak naruszona.
Według rejestru zabytków NID[4] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, drewniany, 1501, XVIII, nr rej.: 32-II-18 z 25.09.1947 oraz 308 z 15.02.1967,
- dzwonnica drewniana, nr rej.: 31-II-17 z 25.09.1947,
- figura, nr rej.: 30-II-16 z 25.09.1947,
- zespół dworski, XVI-XVII:
- dwór (lamus), nr rej.: 262 z 16.10.1956 oraz 509 z 15.06.1967,
- park, nr rej.: 729 z 20.12.1957 oraz 274 z 18.11.1977 i z 19.04.1994.
Turystyka | edytuj kod
Rokrocznie w dniu uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, 15 sierpnia, na Placu Rynkowym odbywa się jarmark.
Przez wieś przebiega pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy. W rejonie Skotnik znajduje się Sulejowski Park Krajobrazowy. W Skotnikach - gospodarstwo agroturystyczne. Nieznacznie na północny wschód od wsi oddalona jest Diabla Góra.
13 lipca 2018 w Skotnikach odbyła się Ogólnopolska Konferencja "Potencjał Turystyczny Środkowego Nadpilicza", na której omówiono walory przyrodnicze i kulturowe ziemi nadpilickiej oraz możliwości rozwoju ruchu turystycznego w południowo-wschodniej części województwa łódzkiego. Skotniki leżą w centralnej części Nadpilicza Środkowego, rozciągającego się od okolic Przedborza do Tomaszowa Mazowieckiego. Spotkanie zostało zorganizowane przez gminę Aleksandrów, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze - Oddział w Żarnowie i Sekcję Nauk o Człowieku Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika.[5][6][7]
Szlak wodny Pilicy | edytuj kod
Szlak kajakowy długości 228 km. Trasa: Zarzecze k. Szczekocin – Przedbórz – Faliszew – Skotniki (powiat piotrkowski) – Sulejów – Zbiornik Sulejowski – Tomaszów Mazowiecki – Spała – Inowłódz – Żądłowice – Grotowice – Domaniewice – Nowe Miasto nad Pilicą – Białobrzegi – Warka – ujście Pilicy. Stopień trudności według klasyfikacji międzynarodowej: CL I (przejazd łatwy), miejscami CL II (przejazd trudniejszy – wąskie koryto, znaczny spadek, kamieniste dno).
Komunikacja | edytuj kod
Drogi | edytuj kod
- Na południe do Faliszewa i Przedborza – do drogi krajowej nr 42
- Na północ do Dąbrówki, Dąbrowy nad Czarną i Sulejowa (do drogi krajowej nr 74 i drogi krajowej nr 12).
- Na południowy wschód do Józefowa Starego (Gmina Przedbórz) i Czermna w (Gmina Fałków) – do drogi krajowej nr 42.
Usługi PKS | edytuj kod
Przystanek znajduje się w centrum wsi. Połączenia m.in. z miastami: Sulejów, Piotrków Trybunalski, Łódź, Przedbórz.
Urząd Pocztowy | edytuj kod
Urząd Pocztowy w Aleksandrowie – kod 26-337.
Zobacz też | edytuj kod
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .data dostępu?
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
- ↑ Szafiński W. Konferencja Ogólnopolska "Potencjał Turystyczny Środkowego Nadpilicza", spływ i wycieczka krajoznawcza. www.gmina-aleksandrow.pl
- ↑ Konferencja popularno-naukowa „Potencjał turystyczny Środkowego Nadpilicza”, Skotniki, 13 lipca 2018 roku Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika
- ↑ Skoczylas M.M., Szafiński W., Szafińska G. Postacie i wydarzenia z historii medycyny Piotrkowa Trybunalskiego, Tomaszowa Mazowieckiego, Opoczna, Przedborza i Gorzkowic dla rozwoju turystyki poznawczej - refleksje po konferencji "Potencjał turystyczny środkowego Nadpilicza" w Skotnikach. W: Dziedzictwo przeszłości w medycynie współczesnej. XXV Zjazd Polskiego Towarzystwa Historii Nauk Medycznych, Poznań, 10-11 października 2019 roku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, 2019. s. 35.
Bibliografia | edytuj kod
- ks. dr Władysław Chrzanowski, „1528–1928 Rok jubileuszowy Pafafii i kościoła w Skotnikach”, Piotrków Trybunalski 1928;
- ks. Tadeusz Urbańczyk, „Jubileuszowy Biuletyn Duszpasterski Parafii Niepokalanego Poczęcia N.M.P.” 1996, nr 6;
- Czaykowski Franciszek- Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie 1783–1784. Warszawa 2006;
- Michał Pawlikowski, Syn Ziemi Radomszczańskiej. Życie i działalność posła na Sejm II Rzeczypospolitej ks. dr. Władysława Chrzanowskiego 1886–1933, Strzałków 2011, ISBN 978-83-933262-0-4.
Linki zewnętrzne | edytuj kod
- Strona powiatu piotrkowskiego
- Skotniki w Portalu Turystyczno-Krajoznawczym Województwa Łódzkiego
- Skotniki (5), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 710 .
- Skotniki (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 591 .
OryginałEdytujHistoria i autorzy
