Sosna Banksa w encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwaniaSosna Banksa (banka, Pinus banksiana Lamb.) - gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych. Sosna Banksa pochodzi z Ameryki Północnej, występuje w stanie dzikim w centralnej Kanadzie na wschód od Gór Skalistych od Terytoriów Północno-Zachodnich do Nowej Szkocji oraz na północno-wschodnich obszarach USA od stanu Minnesota do Maine, sięgając północno-zachodnich krańców stanu Indiana.
Spis treści
- 1 Morfologia
- 2 Biologia i ekologia
- 3 Nazewnictwo
- 4 Systematyka i zmienność
- 5 Zagrożenia
- 6 Zastosowanie
- 7 Przypisy
- 8 Bibliografia
Morfologia | edytuj kod
Biologia i ekologia | edytuj kod
Gatunek jednopienny. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat od zapylenia i zaraz potem uwalniają nasiona lub pozostają na gałęziach przez lata, otwierając się dopiero pod wpływem wysokiej temperatury towarzyszącej pożarowi lasu. W ten sposób następuje naturalne odnowienie zniszczonego pożarem drzewostanu.
Gatunek światłolubny, odporny na mrozy. Rośnie na ubogich, piaszczystych i kamienistych glebach równin i wzgórz na wysokości 0–800 m n.p.m. Tworzy jednogatunkowe lub mieszane lasy tajgi i lasotundry. Na wschodnich krańcach zasięgu rośnie w klimacie morskim, poza tym w różnych typach klimatu kontynentalnego.
Lasówka szaro-żółta na sośnie BanksaLasówka szaro-żółta Dendroica kirtlandii z rodziny lasówkowatych (Parulidae) jest zagrożonym gatunkiem ptaka uzależnionym od występowania jednogatunkowych stanowisk młodej sosny Banksa na północnych krańcach Dolnego Półwyspu stanu Michigan. W wyniku zapobiegania i tłumienia pożarów lasu na tym terenie zaczęły zanikać stanowiska młodych sosen, a tym samym naturalne siedlisko lasówki. Aby uchronić ten gatunek ptaka przed wyginięciem przeprowadzane są w centralnym Michigan kontrolowane pożary lasów sosnowych.
Sosna Banksa uznawana jest za potencjalne zagrożenie dla rodzimych gatunków borowych rosnących na ubogich siedliskach, ze względu na łatwość samosiewu i niewielkie wymagania glebowe (np. Puszcza Białowieska).
Nazewnictwo | edytuj kod
Synonimy: Pinus divaricata (Aiton) Sudworth, P. sylvestris L. var. divaricata Aiton.
Nazwę tej sośnie nadano na cześć Josepha Banksa (1743–1820), który przewodził Towarzystwu Królewskiemu w Londynie w latach 1778–1819.
Systematyka i zmienność | edytuj kod
Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[3]:
- podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
- podsekcja Contortae
- gatunek P. banksiana
- podsekcja Contortae
- sekcja Trifoliae
Na zachodnich krańcach obszaru występowania intensywnie krzyżuje się z sosną wydmową (Pinus contorta).
Zagrożenia | edytuj kod
Międzynarodowa organizacja IUCN przyznała temu gatunkowi kategorię zagrożenia w skali całego świata LC (least concern), uznając za gatunek najmniejszej troski, nie spełniający kryteriów gatunków zagrożonych[4][5]. Liczebność populacji jest stabilna.
Zastosowanie | edytuj kod
- W Polsce sadzona jako drzewo ozdobne, rzadziej w lasach na skrajnie ubogich siedliskach oraz na wydmach.
- Wprowadzona do uprawy w Europie pod koniec XVIII wieku w celu zalesiania najuboższych stanowisk. Ze względu na niską jakość techniczną surowca wypierana jest w Polsce z wcześniejszych nasadzeń w lasach użytkowych przez rodzime gatunki sosny o lepszych parametrach.
Przypisy | edytuj kod
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ A.A. Farjon A.A., Pinus banksiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-02-05] (ang.).
- ↑ Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-05] (ang.).
- ↑ A.A. Farjon A.A., Pinus banksiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-02-05] (ang.).
- ↑ A.A. Farjon A.A., Pinus banksiana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2013-07-31] (ang.).
Bibliografia | edytuj kod
- R. Kral. Pinus. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press (ang.). [dostęp 2010-02-05].
- Christopher J.Ch.J. Earle Christopher J.Ch.J., Pinus banksiana, [w:] Gymnosperm Database [online] [dostęp 2010-02-05] (ang.).
- T. D. Rudolph, P. R. Laidly. Silvics of North America / v.1, Pinus banksiana. „Agriculture Handbook”. 654, 1990. Russell M. Burns, Barbara H. Honkala. Dept. of Agriculture, Forest Service (ang.). [dostęp 2010-02-05].