Steven Spielberg

Steven Spielberg w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Steven Allan Spielberg (ur. 18 grudnia 1946 w Cincinnati, Ohio) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Odznaczony Medalem Wolności[1].

Spis treści

Życiorys | edytuj kod

Urodził się w rodzinie żydowskiej, jako syn Lei Posner-Adler (1920–2017), restauratorki i pianistki oraz Arnolda Spielberga (1917-2020) związanego z branżą komputerową. Jego hebrajskie imię to Szmuel[2]. Dzieciństwo spędził w Haddon Township, New Jersey, gdzie uczęszczał do Szkoły Hebrajskiej, będąc uczniem rabina Alberta L. Lewisa. Po rozwodzie rodziców wyjechał z ojcem do Saratogi w Kalifornii, gdzie w 1965 ukończył Saratoga High School.

Pierwszy pełnometrażowy film – Firelight – nakręcił w wieku 18 lat. W 1966 rozpoczął studia na wydziale anglistyki na Uniwersytecie Stanu Kalifornia w Long Beach. W wieku 21 lat nakręcił film Amblin'. Dzięki temu filmowi podpisał siedmioletni kontrakt ze studiem Universal, przerywając jednocześnie naukę w college’u.

Początkowo kręcił filmy telewizyjne i seriale. W 1971 nakręcił Pojedynek na szosie. W 1974 roku do kin wszedł Sugarland Express, będący jego debiutem na dużym ekranie. Następnie powstały Szczęki. Film kosztował 10 milionów dolarów, a osiągnął wpływy przekraczające 470 mln dolarów. W 1977 roku na ekrany wszedł pierwszy film science fiction Spielberga - Bliskie spotkania trzeciego stopnia, który zdobył osiem nominacji i dwa Oscary. Sukces osiągnęły także dwa następne filmy: E.T. oraz Poszukiwacze zaginionej Arki z Harrisonem Fordem. Ten drugi film doczekał się trzech kontynuacji (wszystkie w reżyserii Spielberga). Pierwszy film o poważnej tematyce – Kolor purpury – Spielberg nakręcił w 1985 roku. Później zaczął coraz częściej podejmować ambitne tematy, co jakiś czas wracając do kina rozrywkowego (Park Jurajski, sequele Indiany Jonesa).

W 1984 założył niezależną wytwórnię „Amblin Entertainment”, a w 1994 wraz z Davidem Geffenem i Jeffreyem Katzenbergiem „DreamWorks” – firmę zajmującą się produkcją filmów i programów multimedialnych[3].

Został dwukrotnie nagrodzony Oscarem za najlepszą reżyserię za filmy Lista Schindlera (1993) i Szeregowiec Ryan (1998). W 1987 otrzymał Nagrodę im. Irvinga G. Thalberga za całokształt dorobku w charakterze producenta filmowego. Przewodniczył jury konkursu głównego na 66. MFF w Cannes (2013).

Międzynarodowa Kapituła nadała mu godność Kawalera Orderu Uśmiechu. Odznaczenie odebrał w krakowskim studiu TVP. 7 maja 2008 Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznał mu tytuł doktora honoris causa[4].

Jego nazwisko pochodzi od nazwy miasta w Austrii, gdzie w XVII wieku mieszkali jego przodkowie – węgierscy Żydzi. Jest żonaty z aktorką Kate Capshaw, ma z nią pięcioro dzieci (trzech synów i dwie córki).

Charakterystyka twórczości | edytuj kod

Pierwszy film Spielberga, który trafił na duży ekran, to Pojedynek na szosie (Duel), oparty na opowiadaniu Richarda Mathesona. Opowieść o komiwojażerze, którego prześladuje gigantyczna ciężarówka, składa się głównie z dynamicznych sekwencji pościgów. Ujęcia nakręcono tak, aby uniemożliwić widzom identyfikację kierowcy pojazdu. Zasadzie tej Spielberg pozostał wierny w Szczękach (Jaws), które zapewniły młodemu reżyserowi pozycję cudownego dziecka amerykańskiego kina. Przez większość filmu nie było dane widzom zobaczyć krwiożerczego rekina. Podobne chwyty narracyjne Spielberg wykorzystał w filmie Bliskie spotkania trzeciego stopnia (Close Encounters of the Third Kind), zrealizowanym na podstawie własnego scenariusza. Tajemnica i dążenie do jej poznania jest elementem łączącym większość filmów w dorobku reżysera.

Spielberg wykorzystuje w swoich filmach motyw tzw. równoległych rzeczywistości. Postacie często wkraczają w inny świat, w rządzącą się swoimi prawami scenerię z baśni. Zabiegi takie można dostrzec również w filmach o poważnej tematyce, np. Liście Schindlera.

Stali współpracownicy | edytuj kod

Spielberg od wielu lat współpracuje na planie filmowym z grupą tych samych współpracowników. Najczęściej współpracował z nim kompozytor John Williams, który napisał muzykę do 26 filmów Spielberga, czyli wszystkich od 1974 roku, z wyjątkiem Koloru purpury oraz Player One. Tuż za nim plasuje się montażysta Michael Kahn – 24 filmy (wszystkie od 1977 roku, z wyjątkiem E.T.). Janusz Kamiński od czasu Listy Schindlera był autorem zdjęć do wszystkich kolejnych filmów Stevena Spielberga, z wyjątkiem Przygód Tintina (w sumie 13 filmów). Scenograf Rick Carter od 1993 roku pracował przy ośmiu filmach reżyserowanych przez Spielberga. Dennis Muren tworzył efekty wizualne przy filmach Spielberga siedem razy, w latach 1977–2005. Projektantka kostiumów Joanna Johnston od 1989 roku pracowała ze Spielbergiem sześć razy.

Spośród aktorów Tom Hanks często występuje w jego fabułach i produkcjach. Także młodzi aktorzy rozpoczynali swoją karierę od filmów Spielberga, np. Drew Barrymore (E.T.) czy Christian Bale (Imperium Słońca).

Działalność społeczna i polityczna | edytuj kod

W 1994 roku, po nakręceniu „Listy Schindlera”, Steven Spielberg założył USC Shoah Foundation Institute for Visual History and Education[5], której zadaniem jest gromadzenie materiałów wideo, dokumentujących wspomnienia osób ocalałych z holocaustu oraz „świadków historii”. Fundacja zbiera także materiały dokumentujące zbrodnie dokonane na innych mniejszościach, prześladowanych przez nazistowskie Niemcy (Romach, homoseksualistach, więźniach politycznych czy ofiarach polityki eugenicznej)[6].

Spielberg jest wyborcą amerykańskiej Partii Demokratycznej. Jest blisko zaprzyjaźniony z byłym prezydentem USA Billem Clintonem. W prawyborach prezydenckich w USA w 2007 roku opowiadał się za wystawieniem jako kandydata Demokratów Hillary Clinton.

We wrześniu 2008 roku Spielberg wraz z żoną zamanifestowali silne poparcie dla idei małżeństw osób tej samej płci wyrażając głośny sprzeciw wobec propozycji poprawki konstytucyjnej w amerykańskim stanie Kalifornia, która precyzując obowiązującą w Kalifornii definicję związku małżeńskiego jako związku „między mężczyzną i kobietą”, eliminowała prawo par tej samej płci do zawierania małżeństw (tzw. Propozycja 8)[7].

W 2001 roku złożył rezygnację z członkostwa w amerykańskiej organizacji skautów (ang.: Boy Scouts of America) ze względu na jej homofobiczne nastawienie[8][9].

Filmografia | edytuj kod

Reżyser
Scenarzysta
  • Escape to Nowhere (1961)
  • Fighter Squad (1961)
  • Firelight (1964)
  • Slipstream (1967)
  • Amblin' (1968)
  • Ace Eli and Rodger of the Skies (1973)
  • Sugarland Express (1974)
  • Bliskie spotkania trzeciego stopnia (1977)
  • Duch (1982)
  • Niesamowite historie (1985-1987)
  • Goonies (1985)
  • A.I. Sztuczna inteligencja (2001)
Producent
Producent wykonawczy

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ The White House – President Obama Names Recipients of the Presidential Medal of Freedom (ang.) [dostęp 2015-11-28]
  2. ↑ Turning Point -- `Schindler's List' Signals Spielberg's Dramatic Departure From Dinosaurs And Spaceships To Real, Personal Emotion.
  3. ↑ Laura Bufano Edge: Steven Spielberg: Director of Blockbuster Films. Enslow Publishers, Inc., 2008, s. 89. ISBN 978-0-7660-2888-3.
  4. ↑ Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego postanowił nadać doktorat honoris causa panu Stevenowi Spielbergowi. aktualnosci.uj.edu.pl. [dostęp 7 maja 2008].
  5. ↑ USC Shoah Foundation |, sfi.usc.edu [dostęp 2017-11-26]  (ang.).
  6. ↑ History of the Institute (ang.). USC Shoah Foundation Institute. [dostęp 2012-07-26].
  7. ↑ Spielberg Makes Like Pitt, Supports Same-Sex Marriage – E! Online. Uk.eonline.com, 2008-09-23. [dostęp 2010-03-02].
  8. ↑ Spielberg quits scouts 'over gay ban'. BBC, 2001-04-17. [dostęp October 30, 2006].
  9. ↑ Spielberg resigns from Boy Scouts board. Hollywood.com. [dostęp 2006-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-03)].

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (osoba):
Na podstawie artykułu: "Steven Spielberg" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy