Wiersz wolny

Wiersz wolny w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Wiersz wolny – typ wiersza, który należy do systemu nienumerycznego, gdyż jego budowa nie opiera się na zgodności liczby sylab, stóp, zestrojów akcentowych w wersie[1][2]. Długość wersów w wierszu wolnym nie musi być analogiczna i nie jest określona żadnymi regułami. W wierszu wolnym mogą występować rymy.

Popularny w dwudziestoleciu międzywojennym i polskiej poezji XX wieku. Mistrzami wiersza wolnego byli Julian Przyboś, Józef Czechowicz, Miron Białoszewski, Tadeusz Różewicz i Zbigniew Herbert. Monografię wiersza wolnego napisała Dorota Urbańska, Wiersz wolny. Próba charakterystyki systemowej, Warszawa 1995.

Jednym z pionierów wiersza wolnego był Jan Kasprowicz[3]. Użył go w Hymnach.

Zrzuć z Siebie, Ojcze, nietykalne blaski! Zgarnij ze Siebie tę bożą, tę władającą moc, co nad wiekami nieugaszoną płomienieje zorzą i światłość daje światom i światy w swoim ogniu na popioły trawi! Stań się tak lichy, jak ja, i skulony i, doczesności okryty łachmanem, wlecz się nieszczęsnym łanem za kluczem w dal przymgloną ciągnących żurawi, ku cichej, na rozstajach kopanej mogile zapomnianego człowieka!
Jan Kasprowicz, Święty Boże, Święty Mocny

W Czechach prekursorem wiersza wolnego był Otokar Březina[4]:

O samotách uprostřed magických lesů, nad nimiž slunce podobno ptáku zlatými křídly nekonečnými brázdilo ether; celým vesmírem letěla jeho píseň o slávě života harmonického, o zázracích tvůrčího jitra v zahradách země a podmořských nížin, v modrých preriích vzduchu a vody:
Otokar Březina, Stavitelé chrámu

Na zachodzie wierszem wolnym posługiwali się na przykład Walt Whitman, Guillaume Apollinaire, Blaise Cendrars, Fernando Pessoa i T.S. Eliot[5]. D.H. Lawrence napisał wierszem wolny między innymi krótki wiersz o jaszczurce:

A lizard ran out on a rock and looked up, listening no doubt to the sound of the spheres. And what a dandy fellow! the right toss of a chin for you and swirl of a tail! If men were as much men as lizards are lizards they'd be worth looking at.
D.H. Lawrence, Lizard

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 401-402. ISBN 978-83-233-4066-9.
  2. ↑ Josef Brukner, Jiří Filip: Poetický slovník. Praha: Mladá fronta, 1997, s. 252-253. ISBN 80-204-0650-6.
  3. ↑ Lucylla Pszczołowska: Wiersz polski. Zarys historyczny. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, 1997, s. 299-300. ISBN 83-85220-79-8.
  4. ↑ Józef Magnuszewski: Historia literatury czeskiej. Zarys. Wrocław: Ossolineum, 1973, s. 222-224.
  5. ↑ Free Verse: From A Poet’s Glossary (ang.). poets.org. [dostęp 2017-02-01].

Bibliografia | edytuj kod

  • Dorota Urbańska: Wiersz wolny. Próba charakterystyki systemowej. W: Wersyfikacja polska. 1, Teksty teoretyczne i słowniczek pojęć. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 123-144. ISBN 978-83-227-2673-0.
  • Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński: Zarys teorii literatury. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1991, s. 203-210. ISBN 83-02-04400-8.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (gatunek literacki):
Na podstawie artykułu: "Wiersz wolny" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy