Wojskowy Instytut Geograficzny

Wojskowy Instytut Geograficzny w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania Przedwojenny gmach byłego Wojskowego Instytutu Geograficznego, Aleje Jerozolimskie 97 w Warszawie.

Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) – polska wojskowa instytucja geograficzna działająca w latach 1919–1949.

Mapa Mierzęcic i okolic sporządzona w 1933 przez WIG na podstawie rosyjskiego zdjęcia topograficznego z 1881. Redakcyjna wersja mapy KIELCE - przydział dr Władysław Deszczka 10 grudnia 1934.

Spis treści

Dzieje Instytutu | edytuj kod

Przykładowa mapa topograficzna w skali 1:100.000 wydawana przez WIG

Odzyskanie niepodległości przez Polskę postawiło wyzwanie przygotowania aktualnych map dla nowego państwa. Po zaborcach pozostało bowiem 9 układów triangulacyjnych z 8 różnymi punktami odniesienia. Pierwszymi instytucjami topograficznymi był Oddział Geograficzny w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego oraz sekcja topograficzna w Departamencie Technicznym Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Ujednoliceniem działań miał się zająć powołany w 1919 Wojskowy Instytut Geograficzny (początkowo pod nazwą Instytut Wojskowo-Geograficzny) z siedzibą w Warszawie. Rozpoczął on swoją działalność od standaryzacji i aktualizacji map zaborczych (pruskich, rosyjskich i austro-węgierskich). Mapy te, wydawane w różnych skalach, służyły za podstawę map w skali 1:100 000[1]. Do 1926 wydano w ten sposób mapy pokrywające 40% kraju.

Od 1927 WIG przystąpił do sporządzania jednolitej sieci triangulacyjnej i wykonywania własnych oryginalnych arkuszy w skali 1:100 000, znanych jako typ drugi. Wydawane one były w manierze dwubarwnej (elementy topograficzne czarne, warstwice brązowe), w niektórych przypadkach poprzez nadruk dodawano dwa inne kolory. Od 1929 zaczął zaś ukazywać się tzw. typ trzeci - mapy wydawane były w wersji dwu- i czterobarwnej. W 1931 przystąpiono do publikacji mapy taktycznej w wersji czterobarwnej, znanej jako typ normalny. Do 1939 udało się wydać wszystkie arkusze (było ich łącznie 482), choć duża część Kresów Wschodnich nie doczekała się najnowszej wersji mapy. Polskie mapy topograficzne wydawane przez WIG były bardzo cenione w całej Europie i w podstawowych skalach kopiowane, zarówno przez Niemców, jak i aliantów. Obecnie są one bardzo wartościowym dokumentem dla historyków.

Instytut wydawał wspólnie z sekcją Geograficzną Towarzystwa Wiedzy Wojskowej kwartalnik „Wiadomości Służby Geograficznej”, który ukazywał się w latach 1927-1939.

Po wybuchu kampanii wrześniowej Instytut ewakuował się poprzez Lwów do Francji, gdzie został reaktywowany, a po jej upadku do Wielkiej Brytanii. Początkowo mieścił się w Londynie, a następnie przeniesiony został do Edynburga, w Szkocji, gdzie istniał do 1946. Oficerowie WIG-u sporządzali mapy dla wojska polskiego walczącego na Zachodzie oraz dla wywiadu brytyjskiego (mapy miast polskich). Część z nich, wzięta do niewoli po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939, została zamordowana w Katyniu, a część trafiła do ludowego Wojska Polskiego.

Do tej pory nie została wyjaśniona rola kilku pracowników Instytutu, którzy po klęsce wrześniowej powrócili do okupowanej przez Niemców Polski i podjęli pracę dla okupanta. Prawdopodobne jest, że kilka osób podjęło współpracę z Niemcami, faktem jednak jest, że wśród polskich pracowników, mimo ścisłego dozoru, istniała komórka ruchu oporu, uczestnicy której wprowadzali celowe błędy do opracowywanych bieżąco map, oraz przemycali mapy na zewnątrz.

Rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 141/0rg. oddział topograficzny Sztabu Głównego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego został rozformowany. W jego miejsce utworzono Wojskowy Instytut Geograficzny (WIG) – (etat nr 29/1) o składzie osobowym 332 ludzi. Podlegał szefowi Sztabu Głównego.

W takim składzie funkcjonował do 1949, kiedy na fali czystek stalinowskich aresztowano większość przedwojennych oficerów i Instytut rozformowano. Na jego miejsce utworzono Oddział IX - Topograficzny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego oraz Wojskowe Zakłady Kartograficzne.

Struktura w 1919 r. | edytuj kod

  • I Sekcja Geodezyjna
  • II Sekcja Topograficzna
  • III Sekcja Kartograficzna
  • IV Sekcja Techniczna
  • V Sekcja Administracyjna

Korpus oficerów geografów | edytuj kod

Oficerowie pełniący służbę w instytucie stanowili korpus oficerów geografów.

Szefowie instytutu
Zastępcy szefa instytutu
Oficerowie geografowie

Obsada personalna WIG w marcu 1939 | edytuj kod

Obsada personalna WIG w marcu 1939[7]

Komenda
  • komendant – płk dypl. piech. Tadeusz Zieleniewski
  • zastępca komendanta – ppłk geogr. Jerzy Lewakowski
  • kierownik Samodzielnego Referatu Ogólno-Mobilizacyjnego – ppłk geogr. Tadeusz Antoni Krzanowski
  • referent – kpt. geogr. Piotr Przemysław Zwierzyński
  • referent – kpt. geogr. Leonard Jan Szymkiewicz
  • referent – kpt. geogr. Józef Alfons Filip Woydyno
Wydział Administracyjny
  • szef Wydziału Administracyjnego – mjr int. Tadeusz Sambor
Wydział Triangulacyjny
  • szef Wydziału Triangulacyjnego – ppłk geogr. inż. Wiktor Plesner
  • kierownik referatu obliczeniowego – ppłk geogr. inż. Stanisław Lechner
  • kierownik referatu technicznego – mjr geogr. Józef Borysowski
  • kierownik grupy triangulacyjnej – ppłk geogr. Władysław Stanisław Leśniak
  • kierownik grupy triangulacyjnej – mjr geogr. Jan Okupski
  • kierownik grupy triangulacyjnej – mjr geogr. inż. Paweł Duljan
  • kierownik grupy triangulacyjnej – mjr geogr. Sylweriusz Zagrajski
  • kierownik grupy triangulacyjnej – mjr geogr. Felicjan Karol Serafin
  • kierownik grupy triangulacyjnej – kpt. geogr. inż. Bronisław Dzikiewicz
  • kierownik grupy triangulacyjnej – kpt. geogr. inż. Henryk Kamiński †1940 Charków
  • kierownik grupy triangulacyjnej – kpt. geogr. inż. Jan Teofil Janicki †1940 Katyń
  • kierownik grupy triangulacyjnej – kpt. geogr. inż. Zenon Michał Michalski
  • kierownik grupy triangulacyjnej – kpt. geogr. Mieczysław Tomaszczyk †1940 Charków
Wydział Opisowego
Wydział Topograficzny
Samodzielny Referat Fotogrametryczny
  • kierownik – ppłk geogr. Tadeusz Herfurt
  • kierownik działu autogrametrii – mjr geogr. Zygmunt Paluch †1940 Charków
  • kierownik działu aerofotograficznego – mjr geogr. Adam Lipko
  • kierownik działu terrofotograficznego – mjr geogr. Antoni Rudolf Zawadzki
  • kierownik działu ewidencji przygotowań i reambulacji – mjr geogr. Józef Rössler †1940 Charków
  • fotogrametra – kpt. geogr. Eugeniusz Eljasiński †1940 Charków
  • fotogrametra – kpt. geogr. Stanisław Franciszek Wojciech Dąbrowski †1940 Charków
  • fotogrametra – kpt. geogr. Stanisław IV Szulc
  • fotogrametra – kpt. geogr. Witold Antoni Żarski †1940 Charków
  • fotogrametra – kpt. geogr. Romuald Soroko
  • fotogrametra – kpt. kontr. geogr. Michał Rusjaszwili
  • oficer przydzielony – por. geogr. Julian Ostapski
  • praktykant – kpt. geogr. Stefan Fus
  • praktykant – kpt. geogr. Bronisław Max
Wydział Kartograficzny
Składnica Map
  • kierownik – mjr geogr. Kamil Tadeusz Strażyc
  • referent – mjr geogr. Adam Bronisław Skoczycki
  • referent – kpt. geogr. Józef Jan Scheffer
Oficerska Szkoła Topograficzna WIG

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Skale map wydawanych przez WIG. W: Zecernia. Składnica tekstów wszelakich [on-line]. [dostęp 2011-11-16].
  2. ↑ „Dziennik Personalny” (R. I, nr 4), Warszawa: MSWojsk., 7 lutego 1920, s. 52 .
  3. ↑ WIG. pism.co.uk/. s. 206. [dostęp 2018-04-29].
  4. ↑ Szefowie WIG. zecernia.com. [dostęp 2018-04-29].
  5. ↑ Wojna obronna 1939 r. III. geoforum.pl. [dostęp 2018-04-29].
  6. ↑ Rybarski Piotr Aleksander (1879–1959). Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2021-01-12]..
  7. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 495-498.

Bibliografia | edytuj kod

  • Bogusław Krassowski: Polska kartografia wojskowa (1919-45). Warszawa: 1974.
  • Bogusław Krassowski, Małgorzata Tomaszewska: Mapy topograficzne ziem polskich: 1971-1945. T. 1: Polskie mapy topograficzne wydane w latach 1918-1945. Warszawa: 1979.
  • Dzieje polskiej kartografii wojskowej i myśli strategicznej. W: materiały z konferencji Białystok, 5 i 6 maja 1980 r.. Bogusław Krassowski, Jadwiga Madej (opr.). Warszawa: 1982.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Eugeniusz Sobczyński: Historia Służby Geograficznej i Topograficznej Wojska Polskiego. Warszawa: 2000.

Linki zewnętrzne | edytuj kod

Kontrola autorytatywna (instytut):
Na podstawie artykułu: "Wojskowy Instytut Geograficzny" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy