Afrosolen

Afrosolen w encyklopedii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Afrosolen Goldblatt & J.C.Manning – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae), obejmujący 15 gatunków występujących naturalnie w Afryce Subsaharyjskiej, na obszarze od Etiopii do Mozambiku i Angoli. Jeden gatunek (A. erythranthus) występuje w Nigerii, dwa w Afryce Południowej, a kilka w Botswanie i Namibii[5].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckiego słowa σωλήν (solin – rura) i odnosi się do rurkowatego okwiatu tych afrykańskich roślin[4].

Spis treści

Morfologia | edytuj kod

A. sandersonii
Pokrój
Rośliny zielne przechodzące okres spoczynku[5].
Pęd
Podziemna bulwocebula o dzwonkowatym kształcie i płaskiej nasadzie, z której wyrastają korzenie, pokryta tuniką z gęstych włókien, której warstwa zewnętrzna rozpada się w luźną włóknistą siateczkę lub na pionowe pasy[5].
Liście
Kilka liści od równowąskich do mieczowatych, sierpowatych lub mniej więcej cylindrycznych na przekroju. Najniżej położone liście zwykle dłuższe i osadzone na łodydze blisko poziomu gruntu, górne zmniejszają się wraz z położeniem na łodydze. Łodyga spłaszczona, kanciasta do oskrzydlonej, zwykle rozgałęziona, często wielokrotnie[5].
Kwiaty
Kwiaty zebrane w prosty lub złożony kłos lub w silnie rozgałęzione kwiatostany, tworzące mniej więcej zaokrągloną lub płaską fałszywą wiechę. Liście przykwiatowe zielone, miękkie, często schnące dystalnie, często o rozwidlonych wierzchołkach. Kwiaty przeważnie grzbieciste, u niektórych gatunków promieniste, długowieczne, często talerzykowate lub kółkowate. Kwiaty grzbieciste zwykle o dolnych listkach okwiatu z kontrastującymi, ciemniejszymi lub jaśniejszymi kreskami, niekiedy słodko pachnące. Listki okwiatu w dolnej części zwinięte w cylindryczną lub lejkowatą rurkę, krótką do bardzo długiej; powyżej wolne, o takiej samej długości lub nierówne, z grzbietowymi listkami dłuższymi. Pręciki ułożone symetrycznie lub jednostronnie i łukowato, nitki smukłe, wolne, pylniki podługowatorównowąskie, pękające podłużnie. Zalążnia kulista, siedząca. Szyjka słupka nitkowata, rozwidlona na 1/3 do 1/2 długości[5].
Owoce
Kuliste, chrząstkowate torebki. Nasiona mniej więcej kuliste, spłaszczone na końcu chalazalnym, gładkie lub lekko pomarszczone[5].

Biologia | edytuj kod

Rozwój
Wieloletnie geofity cebulowe. Gatunki o okwiecie z długimi rurkami w jasnych barwach i o ciemnych nasadach (A. otaviensis) są zapylane przez muchówki z długimi ssawkami, takie jak Moegistorhynchus longirostris i Philoliche gulosa. Gatunki z długimi rurkami okwiatu i białej barwie, które otwierają się w nocy (np. A. schimperi, u którego rurka okwiatu ma długość 10-15 cm, albo A. bainesii), są zapylane przez ćmy, w tym zawisakowate. Inne gatunki, o krótkich rurkach okwiatu, mają mniej wyspecjalizowane strategie zapylania i są odwiedzane przez motyle, pszczoły, a także osy[5].
Genetyka
Liczba chromosomów diploidalnych 2n = 16, 12, 10, 8, a tetraploidalnych 2n = 14, 12, 10, 8, 6[5].

Systematyka | edytuj kod

Rodzaj z plemienia Watsonieae, podrodziny Crocoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)[5]. Stanowi klad siostrzany dla Cyanixia socotrana i Savannosiphon euryphylla[5].

Rodzaj ten został wyodrębniony w 2015 r. pod nazwą Psilosiphon z podrodzaju Paniculatae w rodzaju Lapeirousia. Po publikacji ustalono jednak, że pod nazwą Psilosiphon w 1989 r. opisany został przez Entwisle'a rodzaj krasnorostów z rodziny Batrachospermaceae. Zaproponowana nazwa okazała się więc być homonimem taksonomicznym i jako taki stała się nieważna (nom. illeg.). Autorzy (Peter Goldblatt i John Manning) zaproponowali więc w 2016 r. nową nazwę dla tego rodzaju, Afrosolen[5], która została zaakceptowana[3].

Gatunki[3]

Zastosowania | edytuj kod

Bulwocebule A. bainesii, A. coeruleus i A. schimperi są spożywane w Namibii przez lud Owambo i buszmenów po upieczeniu w gorącym popiele[5].

Przypisy | edytuj kod

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-08-05]  (ang.).
  3. ↑ a b c d Plants of the World Online (ang.). The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2020-08-05].
  4. ↑ a b John Manning, Peter Goldblatt. Nomenclatural adjustments in African plants 2. „Bothalia”. 46 (1), 2016-12-02. South African National Biodiversity Institute. DOI: 10.4102/abc.v46i1.2024. ISSN 2311-9284 (ang.). 
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l Peter Goldblatt: Systematics and biology of Lapeirousia, Codonorhiza, Psilosiphon and Schizorhiza in southern Africa. SANBI, 2015. ISBN 978-1-928224-02-0. OCLC 915718972. (ang.)
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
Na podstawie artykułu: "Afrosolen" pochodzącego z Wikipedii
OryginałEdytujHistoria i autorzy